IPM SCHOOL FARMERS EDUCATION PLATFORM

  *कुकुंबर मोझॅक व्हायरस* सध्या केळी टोमॅटो यांसारख्या पिकावर "कुकुंबर मोझॅक व्हायरस" या खूप घातक आणि नुकसानकारक अशा रोगाचा प्रभाव दिसून येत आहे आणि त्यावर उपाययोजना करूनही होणारे पिकाचे नुकसान खूप मोठे आहे. हवामान बदल आणि येणाऱ्या नवनवीन किडी यामुळे शेतकरी त्रासून गेला आहे.पिकामध्ये कोवळ्या पानांवर तसेच फळावर याचा प्रभाव दिसून येतो. या रोगाला सी एम व्ही म्हणूनही ओळखले जाते.यामध्ये आपण सुरुवातीपासूनच एकात्मिक व्यवस्थापनाचा अवलंब आपल्या शेतामध्ये केल्यास या रोगास थोपवणे सोपे होईल. *प्रभावित पिके:-* * काकडी,वेलवर्गीय फळभाज्या तसेच टोमॅटो, वांगी, मिरची, केळी अशा पिकांसह केणा, चंदनवेल अशी तणे आणि यांसारखी सुमारे ८०० वनस्पतींच्या जाती या विषाणू रोगाची पर्यायी यजमान पिके आहेत. *लक्षणे:-* * पीक वाढीच्या कोणत्याही टप्प्यावर रोगाचे संक्रमण होऊ शकते. रोगाचे संक्रमण मुख्यत: पानांवर दिसते. * पानांचा आकार लहान होतो तसेच पानांवर लाटांसारखे पिवळसर, तपकिरी काळे पट्टे हे मुख्य शीरेला समान पडतात. * सुरवातीच्या लक्षणात सलग किंवा तुटक पट्ट्यांची ठिगळासारखी संरचना शिरांना समांतर येते. पा...

  वेस्ट डिकंपोजरमधील सूक्ष्म जिवाणू"* वेस्ट डिकंपोजर"मध्ये चार मुख्य प्रकारचे सूक्ष्म जीवाणू आहेत. 1) Cellulose degrading Bacteria 2) Xylan degrading Bacteria 3) Phosphorus solubilizing Bacteria (PSB) 4) Potash solubilizing Bacteria (KSB) 1) *Cellulose degrading Bacteria:-* Cellulose (सेल्युलोज) म्हणजे कुठल्याही सेंद्रीय पदार्थातील मुख्य घटक. याला degrade करणारे म्हणजेच सडवणारे किंवा कुजवणारे सूक्ष्म जीवाणू. म्हणजेच लाकडा पासुन किंवा टाकावू पदार्था पासून कार्बन विलग करणारा जिवाणू. हा जिवाणू औद्योगिक वापरात खुपच मोठ्या प्रमाणात सडवन्याच्या प्रक्रियेत मोठ्या प्रमाणात वापरला जातो. तेंव्हा सहाजीकच याच जिवाणूची तीव्रता या कल्चर मध्ये सर्वात जास्त आहे. त्यामुळे याचा वापर कीड नियंत्रणासाठी ही करता येते. वेस्ट डि कंपोजर मधिल याच जिवाणूच्या फवारणीने किडींची मेणयुक्त (wax) त्वचा रखरखीत करून त्यांचा उत्कृष्ट परीणाम सोबतच्या साधारण विषाणे (औषधी) मिळवणे सहज शक्य आहे. परंतु, पिकास जमीनीतूनही बरेच काही हवे असते, ज्याचा पुरवठा जमीनीतील सेंद्रीय कर्बाच्या विघटनातून होत असतो. यासाठी...

हळद पिकावरील कंदमाशीचे नियंत्रण कंदमाशी या किडीमुळे हळद पिकामध्ये ४५ ते ५० टक्के नुकसान होते. ही कीड ऑक्टोबर महिन्यापासून ते पिकाच्या काढणीपर्यंत नुकसान करते. *• एकात्मिक व्यवस्थापन:-* कंदमाशीचा प्रादुर्भाव दिसताच फेनवेल डस्ट एकरी आठ किलो या प्रमाणात वापरावे. क्विनॉलफॉस (२५ टक्के प्रवाही) २ मि.ली. किंवा डायमेथोएट (३०टक्के प्रवाही) १ मि.ली. प्रति लीटर पाणी या प्रमाणात घेऊन जुलै ते ऑक्टोबर दरम्यान महिन्यात १५ दिवसांच्या अंतराने गरजेनुसार फवारावे. उघडे पडलेले कंद मातीने झाकून घ्यावेत. शिफारशीत केलेल्या वेळेवर हळदीची भरणी करावी. हळद पीक काढल्यानंतर शेतात राहिलेल्या पिकांचे अवशेष, सड़के कंद नष्ट करावेत. लागवडीसाठी निरोगी बियाणे वापरावे, बियाण्यावर बीजप्रक्रिया करावी. (बियाणे आंतरप्रवाही कीटकनाशक क्विनॉलफॉस २५ टक्के प्रवाही २० मि.ली. + बुरशीनाशक कार्बोडॅझीम ५० टक्के पाण्यात मिसळणारे २० ग्रॅम प्रति १० लीटर पाण्यात घेऊन या द्रावणात १५ ते २० मिनिटे बुडवावेत. बीजप्रक्रिया करताना बेणे किमान १५ ते १५मिनिटे द्रावणात बुडून राहतील याची दक्षता घ्यावी १० लीटरचे द्रावण १०० ते १२० किलो बेण्यासाठी वा...