IPM SCHOOL FARMERS EDUCATION PLATFORM

हळद पिकावरील कंदमाशीचे नियंत्रण कंदमाशी या किडीमुळे हळद पिकामध्ये ४५ ते ५० टक्के नुकसान होते. ही कीड ऑक्टोबर महिन्यापासून ते पिकाच्या काढणीपर्यंत नुकसान करते. *• एकात्मिक व्यवस्थापन:-* कंदमाशीचा प्रादुर्भाव दिसताच फेनवेल डस्ट एकरी आठ किलो या प्रमाणात वापरावे. क्विनॉलफॉस (२५ टक्के प्रवाही) २ मि.ली. किंवा डायमेथोएट (३०टक्के प्रवाही) १ मि.ली. प्रति लीटर पाणी या प्रमाणात घेऊन जुलै ते ऑक्टोबर दरम्यान महिन्यात १५ दिवसांच्या अंतराने गरजेनुसार फवारावे. उघडे पडलेले कंद मातीने झाकून घ्यावेत. शिफारशीत केलेल्या वेळेवर हळदीची भरणी करावी. हळद पीक काढल्यानंतर शेतात राहिलेल्या पिकांचे अवशेष, सड़के कंद नष्ट करावेत. लागवडीसाठी निरोगी बियाणे वापरावे, बियाण्यावर बीजप्रक्रिया करावी. (बियाणे आंतरप्रवाही कीटकनाशक क्विनॉलफॉस २५ टक्के प्रवाही २० मि.ली. + बुरशीनाशक कार्बोडॅझीम ५० टक्के पाण्यात मिसळणारे २० ग्रॅम प्रति १० लीटर पाण्यात घेऊन या द्रावणात १५ ते २० मिनिटे बुडवावेत. बीजप्रक्रिया करताना बेणे किमान १५ ते १५मिनिटे द्रावणात बुडून राहतील याची दक्षता घ्यावी १० लीटरचे द्रावण १०० ते १२० किलो बेण्यासाठी वा

  कीटकनाशके ही पर्यावरण प्रदूषणामध्ये जबाबदार असणाऱ्या घटकांपैकी एक आहेत. ही रसायने कीटक आणि रोगांचा नाश करण्याच्या उद्देशाने निर्माण केली गेली, कीटकनाशकांच्या व्यापक वापरामुळे कृषी उत्पादनात वाढ आणि संसर्गजन्य रोगांवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी महत्त्वपूर्ण योगदान दिले आहे. आरोग्य आणि पर्यावरणीय प्रदूषणाची बाजू दुर्लक्षित करता येणार नाही. *मानवी आरोग्यावर कीटकनाशकांचे हानिकारक परिणाम:-* कीटकनाशके तोंडातून, श्वासा द्वारे आणि त्वचेद्वारे मानवी शरीरात प्रवेश करू शकतात. कीटकनाशकांच्या दीर्घकाळ संपर्कामुळे मानवी जीवनाला हानी पोहोचते आणि शरीरातील विविध अवयव प्रणाली, मज्जासंस्था, अंतःस्रावी, रोगप्रतिकारक, पुनरुत्पादक, मूत्रपिंड, हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी आणि श्वसन प्रणालींमध्ये विकार निर्माण होतात. कर्करोग, पार्किन्सन्स, अल्झायमर, मधुमेह, हृदय आणि दीर्घकालीन किडनी रोग यासारख्या मानवी दीर्घकालीन रोगांच्या घटनांसह अनेक रोगांचे कारण कीटकनाशके असल्याचे मानले जाते. एका संशोधनानुसार, काही कीटकनाशके कर्करोगासाठी तर काही मेलेनोमासाठी कारणीभूत असल्याचे आढळून आले आहे. कीटकनाशकांचा अल्प परंतु दीर्घकाली

  महाराष्ट्र, मध्य प्रदेश आणि राजस्थान या राज्यांमध्ये सध्या सोयाबीन काढणी सुरू आहे, जेथे खरीप हंगामात सोयाबीनचे पीक मोठ्या प्रमाणात घेतले जाते. शेतकरी पिकलेल्या सोयाबीनच्या कापणीमध्ये व्यस्त आहे. बाजारात सोयाबीनचे दर वेगवेगळे असतात पण जेव्हा शेतकऱ्यांचे पीक येते तेव्हा बाजारातील दर बहुतांशी कमीच राहतात. त्यामुळे शेतकऱ्याने सोयाबीन काढणीनंतर योग्य पद्धतीने साठवून ठेवल्यास तो सोयाबीन विकून बाजारभाव वाढल्यास पिकाला चांगला भाव मिळू शकतो.  तर आज आपण पाहणार आहोत की सोयाबीन व्यवस्थित साठवण्यासाठी काय करावे लागेल जेणे करून ते चांगले राहते आणि पर्यावरणाचा त्यावर फारसा परिणाम होत नाही. सोयाबीन साठवण्यासाठी महत्वाचे मुद्दे * सोयाबीन पीक काढणीसाठी चांगले तयार झाल्यानंतरच काढणी करावी. * काढणीसाठी योग्य आणि चांगल्या कापणी यंत्राचा वापर करा. * सोयाबीन बाहेर काढल्यानंतर चांगली हवा असेल अशा ठिकाणी ठेवा. * साठवण करताना बियांमध्ये ओलावा १२ टक्क्यांपेक्षा कमी असावा. * सोयाबीन साठवताना सोयाबीनच्या ५-६ पोती एकापेक्षा जास्त ठेवू नका. * 5-6 पेक्षा जास्त पोती एकापेक्षा वर ठेवल्यास ओलावा वाढू शकतो ज्यामुळे त्य

तंबाखू पीक हे उत्तर कर्नाटक महाराष्ट्र भागात मोठ्या प्रमाणात घेतले जाते. जसे कोणत्याही पिकाचे चांगले उत्पन्न घेण्यासाठी महत्वाची गोष्ट म्हणजे पिकामध्ये येणाऱ्या किडींचे व्यवस्थापन चांगल्या पद्धतीने करणे आहे. किडींच्या चांगल्या व्यवस्थापनासाठी पिकामध्ये कोणत्या किडींचा प्रादुर्भाव होतो याची माहिती असणे आवश्यक आहे.   पिकामध्ये येणाऱ्या किडींचे एकात्मिक व्यवस्थापन करणे गरजेचे आहे आणि त्यामध्ये प्रमुख गोष्ट आहे ती म्हणजे कामगंध सापळे आणि चिकट सापळे यांचा वापर. तंबाखूवरील पाने खाणारी अळी, शेंडा खाणारी अळी (हेलिकोव्हर्पा आर्मीगेरा), कटवर्म (ऍग्रोटिस यप्सिलॉन) अळी या प्रमुख किडी तसेच पांढरी माशी, मावा, तुडतुडे या रसशोषक किडींचा प्रादुर्भाव पाहायला मिळतो.  तर आज आपण जाणून घेऊयात कि तंबाखू पिकामध्ये कोणत्या किडींच्या व्यवस्थापनासाठी कामगंध सापळ्यांचा आणि चिकट सापळ्यांचा वापर करू शकतो.  *तंबाखूमधील पाने खाणारी अळी:-* या किडीचे शास्त्रीय नाव स्पोडोप्टेरा लिट्युरा आहे. या किडीचा प्रादुर्भाव अगदी सुरुवातीपासून दिसून येतो.हि अळी तंबाखूची पाने खाते आणि अशी पाने जाळीदार झालेली दिसतात. या किडीच्या व्यव