IPM SCHOOL FARMERS EDUCATION PLATFORM

  उत्तर:- शेतकरी बांधवांनो, इतर भाज्यांमध्ये टोमॅटोची भाजी ही एक प्रमुख भाजी आहे ज्याला वर्षभर बाजारात मागणी असते. त्यामुळे देशभरातील शेतकरी टोमॅटोची लागवड मोठ्या प्रमाणात करतात. देशातील काही भागात त्याची मोठ्या प्रमाणात लागवड केली जाते. शेतकऱ्याने योग्य वेळी टोमॅटोची पेरणी करून पिकाचे कीड व रोगांपासून संरक्षण केल्यास शेतकऱ्याला त्यातून चांगले उत्पन्न मिळू शकते. तर आज आपण जाणून घेऊया टोमॅटोसाठी चांगली माती कशी तयार करावी.    हवामान:- कडाक्याच्या थंडीमुळे आणि थंडीमुळे टोमॅटोच्या फळधारणेत अडथळा येतो. यासाठी सरासरी तापमान 18-27 अंश सेल्सिअस आहे. टोमॅटोच्या गुणवत्तेचा निर्णय त्यांच्या रंग आणि आकारानुसार केला जातो, दोन्ही हवामानामुळे प्रभावित होतात. जर तापमान 10 अंश सेल्सिअस असेल. जर ते 30 अंश सेल्सिअसच्या खाली गेले तर टोमॅटोमध्ये लाल आणि पिवळा रंग तयार होणे थांबते आणि तापमान 30 अंश सेल्सिअसपर्यंत पोहोचते. या वर, लाल रंगाचे उत्पादन देखील कमी होते. टोमॅटोची फुले उष्ण व कोरड्या हवेमुळे गळून पडतात. माती:- टोमॅटोचे पीक साधारणपणे सर्व प्रकारच्या जमिनीत घेतले जाते. परंतु किंचित अम्लीय ते चिकणमाती

  वांग्याची भाजी ही बटाट्यानंतर सर्वात जास्त लागवड केलेली भाजी आहे. अनेकांना वांग्याची भाजी खायला आवडते. त्यामुळे बाजारात याला नेहमीच मागणी असते. पण जेव्हा शेतकरी वांग्याची लागवड करतात तेव्हा त्यांना चांगले पीक घेण्यासाठी मोठी कसरत करावी लागते. कारण वांगी पिकामध्ये किडी व रोगांमुळे पिकाचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान होते. तर आज जाणून घेऊया कोणत्या रोगांमुळे वांगी पिकाचे नुकसान होऊ शकते. वांगी पिकावर येणारे  रोग :- सर्कोस्पोरा लीफ स्पॉट रोग (Cercospora Leaf Spot Disease): - हा रोग Cercospora solani नावाच्या बुरशीमुळे होतो. या रोगात पानांवर कोनीय ते अनियमित क्लोरोटिक ठिपके तयार होतात जे नंतर राखाडी तपकिरी होतात. बीजाणूंचे पुनरुत्पादन डागांच्या दरम्यान होते आणि गंभीरपणे प्रभावित पाने लवकरच गळतात. जिवाणूजन्य विल्ट रोग (Bacterial Wilt Disease):- हा रोग स्यूडोमोनास सोलानेसीरम नावाच्या जिवाणूमुळे होतो. या रोगात झाडाची पाने कोमेजून, पिवळी व अविकसित होतात आणि नंतरच्या अवस्थेत संपूर्ण झाड कोमेजते. झाडे कोमेजण्यापूर्वी खालची पाने गळून पडतात. वनस्पतीची रक्तवहिन्यासंबंधी प्रणाली तपकिरी होते. रोगाच्या सु

  शेतकरी बांधवांनो, पिकांसाठी पाणी हे अत्यंत महत्वाचे आहे. पाण्याचे प्रमाण जास्त असल्यास पिकाचे नुकसान होते आणि ते कमी असल्यास पिकाचेही नुकसान होते. त्यामुळे पिकातील पाण्याचे व्यवस्थापन करणे तुमच्यासाठी खूप महत्त्वाचे आहे. खरीप हंगाम आणि रब्बी हंगामात पिकांना आवश्यकतेनुसार पाणी मिळते. मात्र उन्हाळ्यात पाण्याचे व्यवस्थापन करणे गरजेचे आहे. उन्हाळ्यात पाण्याची बचत उन्हाळ्यात जमिनीत ओलावा टिकवून ठेवण्यासाठी कोरडी पाने जमिनीवर झाकणे चांगले होईल आणि त्याशिवाय एका ओळीत पाणी देणे देखील फायदेशीर ठरेल. जर तुम्ही सिंचनासाठी ठिबक वापरत असाल, तर तुम्ही दर दुसऱ्या दिवशी पाणी देऊ शकता. तसेच स्प्रिंकलरचा वापर करून पिकांना आवश्यकतेनुसार पाणी देता येते. अशा प्रकारे उन्हाळ्यात 30-35 टक्के पाण्याची बचत होऊ शकते. यासह, काही पिकांमध्ये कोणत्या पद्धती वापरल्या जाऊ शकतात हे जाणून घेऊया. मका:-   मका पिकाचा विचार केल्यास हे पीक उन्हाळ्यात जनावरांसाठी अधिक हिरवा चारा पुरवतो. या पिकाचा दुहेरी उपयोग होतो, एक धान्यासाठी आणि दुसरा जनावरांच्या चाऱ्यासाठी. या पिकाची लागवड तीनही हंगामात करता येते. उन्हाळ्यात 8 ते 10 दि

  प्रत्येक वर्षी पावसाची अनियमितता दिसून येत आहे त्यामुळे कधी पाऊस योग्य प्रमाणात पडतो तर कधी जास्त होतो तर कधी खूपच कमी दिसून येतो. त्यामुळे धरणांमध्ये उपलब्ध असलेल्या साठ्यावर पाणी शेतकऱ्यांना मिळते. शेतकऱ्याला अपने पीक वाचवायचे असेल तर पाणी व्यवस्थापन करणे गरजेचे आहे.    सर्वात महत्वाचे म्हणजे शेतकऱ्याला उन्हाळ्याच्या दिवसामध्ये पाणी व्यवस्थापन करणे खूप गरजेचे आहे. जमिनीचा प्रकार, पिकाचा प्रकार, पाण्याची गरज या गोष्टी लक्षात घेऊन पाण्याचे व्यवस्थापन करणे गरजेचे आहे. शेतकऱ्यांना आपली पिके, फळबागा जपण्यासाठी आच्छादन (मल्चिंग) तंत्राचा अवलंब अत्यंत महत्त्वाचा ठरू शकतो. हे तंत्र मातीतील ओलावा टिकवून ठेवणे, जमिनीची सुपीकता वाढविणे, तणांचे नियंत्रण आणि जमिनीचे तापमान नियंत्रणात ठेवणे अशा अनेक प्रकारे शेतकऱ्यांना उपयोगी ठरू शकते. जमिनीचा पृष्ठभाग झाकण्यासाठी केलेला विविध सेंद्रिय घटकांचा वापर म्हणजेच आच्छादन होय.  आच्छादनाचा वापर का करावा? • जमिनीच्या दिवस व रात्र यातील तापमानाची तफावत कमी राहते. • आच्छादनामुळे जमिनीतील बाष्पीभवनाचा वेग कमी होतो. • सक्रिय मुळांच्या कार्यक्षेत्रातील तापमाना

 

  टोमॅटो पिकावर येणाऱ्या नागअळीचे एकात्मिक व्यवस्थापन:- * सामान्य नाव:-* टोमॅटोवरील नागअळी * शास्त्रीय नाव:-* Tuta abusoluta * इंग्रजी नाव:-* Toamto Leaf Miner ● *प्रादुर्भावीत पिके:-* टोमॅटो,बटाटा ● *महत्वाचे:-* टोमॅटोवरील नागअळी(Tuta abusoluta)ही टोमॅटो व बटाटा या पिकां व्यतिरिक्त इतर कोणत्याही पिकावर हल्ला करत नाहीत. वेलवर्गीय फळभाज्या व चवळीवर्गीय पिकामध्ये येणारी नागअळी(लीप मायनर) Liriomyza या प्रवर्गातील असते.काही वेळेला वांगी व तंबाखू या पिकावर सुद्धा याचा प्रादुर्भाव दिसून येतो. * ●एकात्मिक कीड व्यवस्थापन:-* •शेतामध्ये नागअळीचा प्रवेश नैसर्गिकरित्या किंवा नर्सरीतून येणाऱ्या रोपांमधून होत असतो.त्यामुळेच प्रतिबंध उपाय करणे खूप महत्वाचे असते. •सुरवातीस प्रादुर्भाव कमी असताना पांढऱ्या सर्पाकृती रेषा दिसणारी पाने काढून शेताबाहेर नष्ट करावीत. •तसेच शेत व बांध नेहमी तणमुक्त ठेवावे.कारण यजमान पीक नसताना काही तणांवर उपजीविका करून आपलं अस्तित्व टिकवून ठेवत असतो. •एकरी 10 ते 12 कामगंध सापळे लावून पिकातील किडीचे प्रमाण व किडीचे नियंत्रण ही करू शकतो.नर पतंग सापळ्यात पकडल