वेस्ट डिकंपोजरमधील सूक्ष्म जिवाणू" | Microbes in Waste Decomposers"

 


वेस्ट डिकंपोजरमधील सूक्ष्म जिवाणू"*

वेस्ट डिकंपोजर"मध्ये चार मुख्य प्रकारचे सूक्ष्म जीवाणू आहेत. 1) Cellulose degrading Bacteria 2) Xylan degrading Bacteria 3) Phosphorus solubilizing Bacteria (PSB) 4) Potash solubilizing Bacteria (KSB) 1) *Cellulose degrading Bacteria:-* Cellulose (सेल्युलोज) म्हणजे कुठल्याही सेंद्रीय पदार्थातील मुख्य घटक. याला degrade करणारे म्हणजेच सडवणारे किंवा कुजवणारे सूक्ष्म जीवाणू. म्हणजेच लाकडा पासुन किंवा टाकावू पदार्था पासून कार्बन विलग करणारा जिवाणू. हा जिवाणू औद्योगिक वापरात खुपच मोठ्या प्रमाणात सडवन्याच्या प्रक्रियेत मोठ्या प्रमाणात वापरला जातो. तेंव्हा सहाजीकच याच जिवाणूची तीव्रता या कल्चर मध्ये सर्वात जास्त आहे. त्यामुळे याचा वापर कीड नियंत्रणासाठी ही करता येते. वेस्ट डि कंपोजर मधिल याच जिवाणूच्या फवारणीने किडींची मेणयुक्त (wax) त्वचा रखरखीत करून त्यांचा उत्कृष्ट परीणाम सोबतच्या साधारण विषाणे (औषधी) मिळवणे सहज शक्य आहे. परंतु, पिकास जमीनीतूनही बरेच काही हवे असते, ज्याचा पुरवठा जमीनीतील सेंद्रीय कर्बाच्या विघटनातून होत असतो. यासाठी जमीनीतील सेंद्रीय पदार्थाचे प्रमाण (आच्छादन किंवा टाकावू पदार्थ) जमिनीत वाढवण्यासाठी प्रयत्न करणे तितकेच महत्वाचे आहे. अशा वेगवान विघटकाचा वापर करताना जमिनीतील सेंद्रीय कर्बाचे प्रमाण संतुलित ठेवण्यासाठी विशेष श्रम घेणेही तितकेच आवश्यक आहे. 2) *Xylan degrading Bacteria:-* Xylan (झायलान) म्हणजे काय? सेंद्रीय पदार्थातील पेशींच्या आतील आवरणास Xylan असे शास्त्रीय नाव आहे. या आवरणाचे विघटन करणारे सूक्ष्म जीवाणू. हे दोन्ही प्रकारचे काम करणारे सूक्ष्मजीवाणू म्हणजे Pseudomonas, Bacillus, Rhizobium हे आहेत. यांच्यामुळे नत्र स्थिरीकरणास चालना मिळते. आच्छादनातील बायाेमासचे वेगाने 'डि-कंपोज करुन पिकास मुख्य अन्नद्रव्यांच्या व सूक्ष्म अन्नद्रव्यांचा थेट पुरवठा 'डि-कंपोजर करते. 3)*PSB (Phosphorus solubilizing Bacteria):-* दाेन अथवा तिन कणांनी बनलेल्या फॉस्फाेरसचे विघटन करुन सिंगल सुपर फॉस्फेट मध्ये रुपांतरीत करुन मुळांना देते. 4)*KSB (Potash solubilizing Bacteria):-* मातीतील पाेट्याश सुलभतेने घेण्यास मुळांना मदत करते. अशा प्रकारे मुख्य अन्नद्रव्यांचा व सूक्ष्म अन्नद्रव्यांचा थेट पुरवठा 'डि-कंपोजर करते. तसेच बुरशी नाशक व किटकनाशक म्हणुनही याचा वापर करु शकताे. या सर्व गुणांमुळेच वेस्ट डि-कंपोजर शेतकर्‍यांसाठी वरदान आहे. संदर्भ- NCOF-गाझियाबाद.

*उत्तर देणाऱ्या शेतकरी मित्रांची नावे:-*

🌱 सत्यजित मिरापुरे, यवतमाळ

*उत्तर देणाऱ्या शेतकरी मित्रांचे मनपूर्वक आभार*

टिप्पण्या

टिप्पणी पोस्ट करा

या ब्लॉगवरील लोकप्रिय पोस्ट

ऊस पिकाचे विविध वाण व त्यांची वैशिष्टे | Different Varieties of Sugarcane Crop and their Characteristics

इमेज
ऊस पिकाचे विविध वाण व त्यांची वैशिष्टे महाराष्ट्र शासनाने महात्मा फुले कृषि विद्यापीठ, राहुरी अंतर्गत ऊस संशोधन केंद्र पाडेगाव आणि वसंतदादा साखर संस्था (व्ही. एस. आय) मांजरी, पुणे यांच्या माध्यमातून आतापर्यंत अधिक ऊस उत्पादन आणि चांगला साखर उतारा असणा-या अनेक जाती प्रसारित केल्या आहेत. त्यापैकी काही महत्वाच्या वाणांची माहिती आज आपण घेऊयात. * ऊस लागवडीचे तीन हंगाम * सुरु:-१५ डिसेंबर ते १५ फेब्रुवारी पुर्वहंगामी:-१५ ऑक्टोंबर ते १५ नोव्हेंबर, आडसाली:-१५ जुलै ते १५ ऑगस्ट * Co-86032 (निरा):-* केंद्रीय ऊस संशोधन केंद्र पाडेगाव इथून Co-86032 (निरा) ह्या महाराष्ट्रामध्ये सर्वात जास्त लागवड होणाऱ्या या वाणाची १९९६ साली निर्मिती झाली. सुरु, पूर्वहंगामी व आडसाली या तिन्ही हंगामात आपण या वाणाची लागवड करू शकतो. वैशिष्ट्ये:- फुलोरा कमी प्रमानात किंवा लवकर येत नाही. इतर वाणांच्या तुलनेत बेट उमलून पडण्याचे प्रमाणात कमी पाण्याचा ताण व क्षारपट जमिनीत टिकून राहण्याची क्षमता चांगला साखर उतारा * फुले 265 (COM 0265)* ऊस संशोधन केंद्र, पाडेगाव यांच्याकडून प्रसारीत वाण प्रसारित वर्ष:- जू...
अधिक वाचा

ऊस लागवड करताना उसाची बीजप्रक्रिया कशी करावी | How to process sugarcane seeds while planting sugarcane

इमेज
  देशात उसाची लागवड मोठ्या प्रमाणात केली जाते. साधारणपणे तीन वेगवेगळ्या हंगामात उसाची पेरणी केली जाते. ऊस लागवडीत शेतकऱ्याला कमी काम करावे लागते आणि चांगला नफाही मिळतो. तसेच इतर पिकांच्या तुलनेत कीड व रोगांचा प्रादुर्भाव कमी असल्याने फारसे नुकसान सहन करावे लागत नाही. यासोबतच हवामानामुळेही या पिकाचे कमी नुकसान होते. चांगले उत्पादन मिळाल्यास पिकावर कीड व रोगांचा प्रादुर्भाव कमी व्हावा यासाठी शेतकऱ्याला सुरुवातीच्या दिवसांपासून काही गोष्टींची काळजी घ्यावी लागते.  कोणत्याही पिकाचे कीड व रोगांपासून संरक्षण करण्यासाठी पेरणीच्या वेळी बीजप्रक्रिया केल्यास सुरुवातीच्या दिवसात पिकाचे कीड व रोगांपासून संरक्षण होते व त्यांची वाढ चांगली होते. तर आज आपण ऊस पिकाची लागवड करताना बीजप्रक्रिया कशी करावी ते पाहू. ऊस बियाणे प्रक्रिया/शुद्धीकरण शेतात पिकवलेला निरोगी, रसाळ आणि अनुवांशिकदृष्ट्या शुद्ध ऊस 10 ते 11 महिन्यांचा असल्यास उसाच्या उत्पादनात 15 ते 20 टक्के वाढ होते. * प्लास्टिकच्या ट्रेमध्ये कोकोपीट वापरून उगवलेली उसाची झाडे सुमारे ३० ते ४० दिवसांनी लागवडीसाठी तयार होतात. यासाठी 9 ते 10 महिने...
अधिक वाचा

वांग्याची झाडे झुडुपासारखी होण्याची कारणे | Reasons for brinjal plants becoming bushy

इमेज
  हा एक रोग आहे या रोगाला मायकोप्लाझ्माचा असे म्हणतात. ज्यामुळे वांगी पिकाचे खूप नुकसान होते. हा रोग मुख्यतः झाडाच्या फुलांच्या वेळी आढळून येतो आणि हा रोग सुरुवातीच्या पिकात जास्त प्रमाणात आढळतो. पाने अगदी लहान बाहेर येतात.खोडावर गाठी दिसून येतात आहेत आणि फांद्यांऐवजी, तेथे पानाची संख्या वाढते ज्यामुळे झाडे झुडूप आकाराची बनतात. अशा झाडांना फुले व फळे येत नाहीत, जर ती आली तर ती हिरव्या आणि लहान आकाराने असतात. रोग लवकर आढळल्यास, पीक उत्पादन मोठ्या प्रमाणात कमी होते. रोग कसा पसरतो:- लीफ हॉपर्स हा रोग एका झाडापासून दुसऱ्या झाडात पसरवतात. प्रतिबंध:- * हा रोग टाळण्यासाठी प्रथम रोगट झाडे उपटून नष्ट करा. * विषाणूजन्य रोगांपासून मुक्त होण्यासाठी नेहमी रोगमुक्त पिकांपासून बियाणे तयार करा. * उगवल्यानंतर, जवळजवळ दररोज आपल्या शेताची तपासणी करत रहा आणि रोगग्रस्त झाडे उपटून टाका आणि नष्ट करा कारण विषाणू जिवंत पेशींमध्ये वाढतो आणि जिवंत होतो. * शक्य असल्यास पीक रस शोषणाऱ्या किडींपासून मुक्त ठेवण्यासाठी नेटचा वापर केला जाऊ शकतो. * पिकाच्या सुरुवातीपासून एक एकरमध्ये 30-40 चिकट सापळे लावावेत. * जर तु...
अधिक वाचा