कोबीवर्गीय पिक | Disease of Cruciferous crops | रोग
🏫IPM SCHOOL🌱
कोबी वर्गातील पिके म्हणजे कोबी, फ्लॉवर, ब्रोकोली या संपूर्ण देशात घेतल्या जाणाऱ्या सर्वात महत्त्वाच्या भाज्या आहेत. ज्याप्रमाणे रोग आणि किडींमुळे सर्व भाज्यांचे नुकसान होते, तसेच कोबी वर्गाच्या भाज्यांमध्येही होते. किडी व्यतिरिक्त त्यात काही घातक रोग आढळून येतात, त्यामुळे उत्पादनात 30 ते 40 टक्क्यांहून अधिक नुकसान होऊ शकते.आज आपण कोबीवर्गीय पिकांमध्ये कोणते रोग येतात हे जाणून घेऊ.
कोबीवर्गीय पिकांमध्ये येणारे रोग
डॅम्पिंग-ऑफ:-
हा रोग सामान्यपणे बियाणे आणि नवीन लावलेल्या कोवळ्या रोपांवर दिसून येतो. रोग जमिनीत जन्मलेल्या पायथियम या बुरशीमुळे होतो.प्रादुर्भाव झालेले बियाणे जमिनीत कुजतात. रोप लावलेले ओलसर दिसते पण ते मातीच्या रेषेवर कुजतात आणि शेवटी ते मारून पडतात.
डाउनी मिल्ड्यू:-
हा रोग Hyloperonospora brassicae या बुरशीमुळे होतो. रोपे आणि परिपक्व भाजीपाला दोन्हींवर हल्ला करू शकतो. संक्रमित झाडे पानांच्या खालच्या पृष्ठभागावर राखाडी साचा तयार करतात. संक्रमित झाडांच्या पानांचा वरचा भाग प्रथम पिवळा होतो आणि नंतर तपकिरी किंवा नेक्रोटिक होऊ शकतो. पाने कोमेजून मरतात. लक्षणे पावडर बुरशीपेक्षा भिन्न असतात कारण डाऊनी मिल्ड्यू बुरशी फक्त पानाच्या खालच्या पृष्ठभागावर वाढते. रोगाचा विकास ओलसर परिस्थितीमुळे अनुकूल आहे.
अल्टरनेरिया लीफ स्पॉट:-
हा रोग अल्टरनेरिया ब्रॅसिसिकोला या बुरशीमुळे होतो आणि उबदार, ओलसर परिस्थितीत होतो.याची लक्षणे रोपांवर, स्टेमवर लहान काळे ठिपके असतात ज्यामुळे झाड ओलसर होऊ शकते किंवा वाढू शकते. जुन्या झाडांवर, खालच्या पानांवर प्रथम तपकिरी गोलाकार ठिपके पडतात. ठिपक्यांमध्ये वैशिष्ट्यपूर्ण केंद्रित रिंग (लक्ष्य स्पॉट्स) असतात. फुलकोबीच्या दही आणि ब्रोकोलीच्या डोक्यावर काळे झालेले भाग विकसित होऊ शकतात. संक्रमित पाने लवकरच पिवळी पडतात आणि गळतात.
काळा रॉट(काळी कूज रोग):-
काळे रॉट हे Xanthomonas campestris pathovar campestris या जिवाणूमुळे होते आणि त्याचा परिणाम क्रूसीफर कुटुंबातील सर्व भाज्यांवर होऊ शकतो. झाडाच्या वरील भागांवर प्रामुख्याने परिणाम होतो आणि वनस्पतीचा प्रकार, झाडाचे वय आणि पर्यावरणीय परिस्थिती यावर अवलंबून लक्षणे बदलू शकतात. सर्वसाधारणपणे, पिवळे, व्ही-आकाराचे घाव पानांच्या टोकांवर दिसतात, व्ही बिंदू शिरेच्या दिशेने दिसून येतात. जेव्हा जखम वाढतात तेव्हा कोमेजलेल्या ऊतींचा पानांच्या पायथ्याकडे विस्तार होतो. शिरा काळ्या किंवा तपकिरी होतात. देठांमध्ये संसर्ग पसरू शकतो. देठात कापणे केल्याने अनेकदा काळ्या-तपकिरी रंगाचा पिवळसर चिखल दिसून येतो. फुलकोबीवर अनेक काळे किंवा तपकिरी ठिपके, काळ्या शिरा आणि विरघळलेले दही अशी लक्षणे दिसू शकतात.
वायरस्टेम रोग:-
रायझोक्टोनिया सोलानी या बुरशीमुळे वायरस्टेम होतो. मातीच्या रेषेवर वनस्पतींचे देठ संकुचित आणि ठिसूळ होतात. झाडाची वाढ खुंटते आणि मातीच्या रेषेत कुजते. हा रोग फॉल कोल पिकांवर जास्त तीव्र असतो जेव्हा माती उबदार असते.
फ्युसेरियम पिवळा रोग:-
या रोगास प्रतिरोधक वाणांच्या विकासामुळे आज पिवळा किंवा विल्ट हा कमी महत्त्वाचा रोग आहे. हा रोग फ्युसेरियम ऑक्सीस्पोरम फॉर्मा स्पेशॅलिस कॉंग्लुटिनन्स या बुरशीमुळे होतो. बुरशी सामान्यतः रोपट्याच्या कोवळ्या मुळांद्वारे किंवा जुन्या मुळांच्या जखमेद्वारे रोपामध्ये प्रवेश करते आणि नंतर खोडावर आणि संपूर्ण झाडावर सरकते. पाने पिवळी पडणे, जुनी झाडे कुजून जाणे, खुंटणे आणि रोपे मरणे ही लक्षणे आहेत. देठ अनेकदा एका बाजूला वळवले जातात. अतिसंवेदनशील वनस्पतींवर, पीक परिपक्वतेच्या जवळ, माती गरम होईपर्यंत लक्षणे दिसू शकत नाहीत. हे काळ्या रॉटसह सहजपणे गोंधळले जाते, शिवाय स्टेमच्या आतील रंगाचा रंग काळ्याऐवजी अधिक पिवळा-तपकिरी दिसतो. पिवळ्या रंगामुळे मिड्रिबमध्ये वक्र होण्याची शक्यता असते, परिणामी वनस्पती एका बाजूला खुंटलेली असते.
विष्णुजनित रोग:-
टर्निप मोझॅक व्हायरस (TuMV) आणि फुलकोबी मोज़ेक व्हायरस (CaMV) सह कोल पिकांवर परिणाम करणारे अनेक सामान्य विषाणू आहेत . संक्रमित झाडे खुंटलेली असू शकतात आणि पाने विकृत होऊ शकतात. मिरपूडसारखे दिसणारे काळे डाग झाडांच्या डोक्यावर तयार होतात.
सर्वसाधारण या रोगांचा प्रादुर्भाव आपल्याला कोबीवर्गीय पिकांमध्ये दिसून येतो. कोणत्याही पिकामध्ये रोगप्रतिबंधक वाणांची निवड,त्याचबरोबर काही प्रमाणात लक्षणे दिसू लागल्यावर लगेच नियंत्रणात्मक उपाय करणे गरजेचे आहे.
संदर्भ-Home & Gardern Information Centre ब्लॉग
टिप्पण्या
टिप्पणी पोस्ट करा