कीटकनाशकांमुळे शरीरावर काय परिणाम होतो | What are the effects of pesticides on the body

 



कीटकनाशके ही पर्यावरण प्रदूषणामध्ये जबाबदार असणाऱ्या घटकांपैकी एक आहेत. ही रसायने कीटक आणि रोगांचा नाश करण्याच्या उद्देशाने निर्माण केली गेली, कीटकनाशकांच्या व्यापक वापरामुळे कृषी उत्पादनात वाढ आणि संसर्गजन्य रोगांवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी महत्त्वपूर्ण योगदान दिले आहे. आरोग्य आणि पर्यावरणीय प्रदूषणाची बाजू दुर्लक्षित करता येणार नाही. *मानवी आरोग्यावर कीटकनाशकांचे हानिकारक परिणाम:-* कीटकनाशके तोंडातून, श्वासा द्वारे आणि त्वचेद्वारे मानवी शरीरात प्रवेश करू शकतात. कीटकनाशकांच्या दीर्घकाळ संपर्कामुळे मानवी जीवनाला हानी पोहोचते आणि शरीरातील विविध अवयव प्रणाली, मज्जासंस्था, अंतःस्रावी, रोगप्रतिकारक, पुनरुत्पादक, मूत्रपिंड, हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी आणि श्वसन प्रणालींमध्ये विकार निर्माण होतात. कर्करोग, पार्किन्सन्स, अल्झायमर, मधुमेह, हृदय आणि दीर्घकालीन किडनी रोग यासारख्या मानवी दीर्घकालीन रोगांच्या घटनांसह अनेक रोगांचे कारण कीटकनाशके असल्याचे मानले जाते. एका संशोधनानुसार, काही कीटकनाशके कर्करोगासाठी तर काही मेलेनोमासाठी कारणीभूत असल्याचे आढळून आले आहे. कीटकनाशकांचा अल्प परंतु दीर्घकालीन संपर्क हा कर्करोगाच्या कारणीभूत घटकांपैकी एक मानला जातो.एन्व्हायर्नमेंटल प्रोटेक्शन एजन्सीमध्ये प्रकाशित झालेल्या कर्करोगास कारणीभूत रसायनांच्या यादीमध्ये 70 पेक्षा जास्त कीटकनाशकांना एक किंवा अधिक संभाव्य कार्सिनोजेन्स म्हणून वर्गीकृत केले आहे. वन्यजीवांमधील जन्मजात विकार काही रसायनांशी जोडले जात आहेत.विविध संशोधनांतून कीटकनाशकांचा प्रजनन व्यवस्थेवर होणाऱ्या दुष्परिणामांची सविस्तर माहिती मिळते. गर्भपाताचे उच्च दर, असामान्य लैंगिक संबंध आणि घटलेली प्रजनन क्षमता ही कीटकनाशकांची मुख्य कारणे म्हणून केले नमूद जात आहेत. अनेक कीटकनाशके अंतःस्रावी प्रणालीमध्ये विघटन करणारी रसायने म्हणून ओळखली जातात. *मानवी आरोग्यावरील कीटकनाशकांचे हानिकारक परिणाम कमी करता येतात:-*
  • * शेतीतील कीटकनाशकांचा वापर कमी करून सेंद्रिय शेतीला चालना द्यावी.
  • *आवश्यकतेनुसार कमी हानीकारक कीटकनाशके निवडून उत्पादकाच्या सूचनांचे योग्य प्रकारे पालन करून त्यांचा वापर करावा.
  • * पिकांमधील रोग आणि किट प्रतिबंधासाठी एकात्मिक कीड व्यवस्थापन पद्धतीचा अवलंब करा.
  • * कीड नियंत्रणात शक्यतो नीम तेल दशपर्णी अर्क यांचा वापर करावा.
  • * शेतकऱ्यांना कीटकनाशकांच्या दुष्परिणामांबद्दल प्रबोधन करून आणि त्यांना शेतीच्या नवीन वैज्ञानिक पद्धती वापरण्याची जाणीव करून देणे.
स्रोत-इंटरनेट


*उत्तर देणाऱ्या शेतकरी मित्रांची नावे:-*

🌱 ज्ञानेश कंठाळी, अहमदनगर

*उत्तर देणाऱ्या शेतकरी मित्रांचे मनपूर्वक आभार*

टिप्पण्या

टिप्पणी पोस्ट करा

या ब्लॉगवरील लोकप्रिय पोस्ट

आंबा मोहोर व फळधारणा वाढविण्यासाठीचे उपाय | Measures to increase mango blossom and fruit

इमेज
  सध्या आंब्याच्या झाडांना सर्वत्र कमी अधिक प्रमाणात मोहोर दिसू लागला आहे. महाराष्ट्रात वेगवेगळ्या भागात मोठ्या प्रमाणात आंबा पिकवला जातो. महाराष्ट्राच्या कोकण भागात तर आंब्याच्या खूप मोठ्या बागा आहेत.    बदलत्या हवामानामुळे तसेच कीड आणि रोगांच्या प्रादुर्भावामुळे मोहोराचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान होताना दिसते. तर अगदी सुरुवातीच्या काळापासून मोहोराच्या संरक्षणासाठी प्रयत्न केल्यास नक्कीच चांगल्या पद्धतीने मोहोर टिकून चांगले आंब्याचे उत्पन्न शेतकऱ्याला नक्की मिळेल. तर आज आपण जाणून घेणार आहोत कि अगदी सुरुवातीपासून मोहोर संरक्षण कश्या पद्धतीने केले पाहिजे.  आंबा मोहोराची काळजी:- आंब्याच्या झाडांना मोहोर फुटण्याची क्रिया साधारणपणे डिसेंबरच्या दुसर्‍या पंधरवड्यापासून सुरू होते आणि ती जानेवारी अखेरपर्यंत चालू राहते. क्वचित प्रसंगी डिसेंबरच्या पहिल्या आठवड्यात काही ठिकाणी मोहोर येतो. तुडतुडे, कोळी, मिजमाशी, पिठ्या ठेकूण इ. किडी तसेच करपा, भुरी इ. रोगांचा प्रादुर्भाव कमी करणे आवश्यक आहे. मोहोर फुटल्यानंतर जर फवारणी केली तर किडीचे नियंत्रण करणे अवघड जाते. किडीचा प्रादुर्भाव:- मिजमाशी:- काळपट रंगा
अधिक वाचा

आंब्यावरील पाने गुंडाळणारी अळी | Orthaga euadrusalis | आंब्यावरील किडी

इमेज
  🏫IPM SCHOOL🌱 * आंब्याच्या झाडावरील हे नुकसान आंब्यावरील पाने गुंडळणारी अळीच्या प्रादुर्भावामुळे झाले आहे.  आंब्यावरील पाने गुंडाळणारी अळी शास्त्रीय नाव - Orthaga euadrusalis   नुकसान:- आंब्याच्या पानांवर लक्षणे लगेच दिसून असतात. अळ्या कोवळी पानांच्या शिरांमधील भाग खातात आणि शिराच शिल्लक ठेवतात.त्यामुळे कोरडे, जाळीदार आणि वाळलेल्या पानांचे पुंजके तयार झालेले दिसतात.प्रादुर्भाव जास्त प्रमाणात झाला असेल तर फांद्या वाळतात ज्यामुळे प्रकाशसंश्लेषणात बाधा येते. किडीमुळे नुकसान झालेला भाग तपकिरी, कोरड्या तसेच गुच्छ झालेल्या पानांमुळे सहज ओळखता येतो. किडीचा प्रादुर्भावामुळे फुलांवर आणि फळधारणा प्रक्रियेवरही परिणाम होतो.   जीवनचक्र:- किडीचे प्रौढ पतंग हे मध्यम आकाराचे, राखाडी रंगाचे पतंग असतात ज्यात गडद तपकिरी खवले आणि निस्तेज, पांढऱ्या रंगाचे मागील पंख असतात. मादी पिवळसर हिरवी निस्तेज रंगाची अंडी आंब्याच्या पानांवर घालतात जी बहुधा एका आठवड्यात ऊबवतात. हवामान परिस्थितीप्रमाणे अळी अवस्था 15 ते 33 दिवसांची असू शकते.  शेवटच्या टप्प्यानंतर अळ्या विणलेल्या जाळ्यातच कोषात जातात. जर झाडाच्या फांदील
अधिक वाचा

ऊसाचे खोडवा |सुरुवातीच्या काळात | घ्यावयाची काळजी | Sugarcane management

इमेज
  राज्यामध्ये उसाखालील क्षेत्र कुवत मोठ्या प्रमाणावर आहे त्यापैकी अंदाजे ४० ते ४५ टक्के खोडव्याचे क्षेत्र आहे. मात्र खोडव्याची उत्पादकता कमी असल्याने एकूण उत्पादनात खोडव्याचा हिस्सा ३० ते ३५ टक्के इतकाच आहे. कमी उत्पादन खर्चामुळे उसाचे जास्तीत जास्त खोडवे घेणे फायदेशीर ठरते. त्यासाठी खोडव्याच्या योग्य व्यवस्थापनाकडे लक्ष देणे आवश्‍यक आहे.  राज्यामध्ये उसाखालील क्षेत्र कुवत मोठ्या प्रमाणावर आहे त्यापैकी अंदाजे ४० ते ४५ टक्के खोडव्याचे क्षेत्र आहे. मात्र खोडव्याची उत्पादकता कमी असल्याने एकूण उत्पादनात खोडव्याचा हिस्सा ३० ते ३५ टक्के इतकाच आहे. कमी उत्पादन खर्चामुळे उसाचे जास्तीत जास्त खोडवे घेणे फायदेशीर ठरते. त्यासाठी खोडव्याच्या योग्य व्यवस्थापनाकडे लक्ष देणे आवश्‍यक आहे.  उसाचा खोडवा ठेवण्याचे फायदे:-   * पूर्वमशागतीची गरज नसल्याने श्रम, वेळ व पैशांची बचत होते.  * मुळांची वाढ अगोदरच झालेली असल्याने फुटवा लवकर, एकसमान व भरपूर होतो.   * खोडव्यात उगवणीला लागणारा १ ते २ महिन्यांचा कालावधीही वाचतो. ऊस लवकर पक्व होतो. साखरेचा उतारा चांगला येतो.  * खोडव्यातील पाचट न जाळता पिकात पडलेल्या पाचट
अधिक वाचा