बीजप्रक्रिया । बीजप्रक्रियेमुळे हरभरा पिकांमधील फायदे । Benefits of Seed Treatment

 




बीजप्रक्रिया ही एक महत्त्वाची प्रक्रिया आहे जी बियाण्याला मातीमधून बुरशीजन्य रोग आणि कीटकांमुळे होणाऱ्या नुकसानापासून संरक्षण करते. खरेतर अनेक शेतकर्‍यांना एकतर बीजप्रक्रिया माहित नाही किंवा ते त्याचा वापर करत नाहीत. भारतात शेतकऱ्यांपर्यंत पोहोचणाऱ्या 70% बियाण्यांवर प्रक्रिया केली जात नाही. किंवा बियाण्यांवर स्वतः बीजप्रक्रिया करणारे फार कमी शेतकरी आहेत. परिणामी देशात घेतली जाणारी बहुतेक पिके बीजप्रक्रिया न करताच केलेल्या बियाण्यांनी घेतली जातात.

      बीजप्रक्रिया केवळ बियाणे आणि मातीजन्य रोगांपासूनच नव्हे तर पिकाच्या लवकर वाढीवर परिणाम करणाऱ्या रस शोषणाऱ्या कीटकांपासूनही संरक्षण करू शकते. शेतकऱ्याने या पद्धतीचा अवलंब केला पाहिजे जेणेकरून पिकाचे नुकसान अगदी सुरुवातीपासूनच कमी होईल. तर आज आपण जाणून घेऊया की हरभरा पेरणीपूर्वी बीजप्रक्रिया कशी केली जाते आणि त्याचे फायदे काय आहेत?


हरभऱ्याची बीजप्रक्रिया:-

   बीजजनित रोगांपासून संरक्षण करण्यासाठी, पेरणीपूर्वी थायरम 2.5 ग्रॅम किंवा 4 ग्रॅम ट्रायकोडर्मा किंवा थायरम 2.5 ग्रॅम + कार्बनडाझिम 2 ग्रॅम प्रति किलो बियाण्याची प्रक्रिया करा. प्रथम बीजप्रक्रिया रासायनिक बुरशीनाशके व कीटकनाशकांनी करावी व नंतर बीजप्रक्रिया सेंद्रिय पद्धतीने करावी. यानंतर रायझोबियम कल्चर एक पॅकेट 200 ग्रॅम कल्चर 10 किलो. बियाणे उपचारासाठी पुरेसे आहे. बादलीत गूळ मिसळलेले थोडे पाणी घेऊन त्यात रायझोबियम कल्चर मिसळा आणि हलक्या हाताने चोळावे. अशाप्रकारे रायझोबियम कल्चर लागलेल्या बिया काही वेळाने सावलीत वाळवाव्यात. चांगले कोरडे झाल्यानंतर बियाणे पेरता येते.


बीजप्रक्रियेसाठी थायरम किंवा ट्रायकोडर्मा यांसारख्या रसायनांचा वापर केल्यास हरभरा पिकातील मर रोग आणि मुळ्या सुकणाऱ्या रोगाचे व्यवस्थापन चांगले होते.


यासोबतच शेतात वाळवीचा प्रादुर्भाव आढळल्यास त्याच्या व्यवस्थापनासाठी 100 मिली प्रति किलो या प्रमाणात क्लोरपायरीफॉस 20 ईसी किंवा फिप्रोनील 5 एस.सी या प्रमाणात बीजप्रक्रिया करून पेरणी करावी.


   यासोबतच बीजप्रक्रियेतून इतरही काही फायदे मिळतात.

* बियांची उगवण चांगली होते.

* बीजप्रक्रिया पिकावरील रोगांचा प्रादुर्भाव रोखते.

* बीजजन्य रोगांवर नियंत्रण मिळते.

* मातीजन्य रोगांवर नियंत्रण मिळते.

* बीजप्रक्रिया बियाणे आणि रोपांचे मातीतील अनेक कीटकांपासून संरक्षण करते.

* बीजप्रक्रिया बियाणे कुजण्यापासून आणि रोपे जळण्यापासून वाचवू शकतात.

* बीजप्रक्रिया केल्याने साठवण केल्यानंतर नुकसान होणाऱ्या किडीपासून संरक्षण मिळते.

* यामध्ये सेंद्रिय बीजप्रक्रिया केल्याने खताची मात्रा तसेच खर्चात बचत होते.


  त्यामुळे इतर सर्व पिकांसह हरभरा पिकाच्या पेरणीच्या वेळी बीजप्रक्रिया केल्यास सुरुवातीच्या दिवसांत होणारे पिकाचे नुकसान टाळता येते.

स्रोत-इंटरनेट

*उत्तर देणारे शेतकरी मित्र:-*

🌱तुकाराम क्षीरसागर ,कोतोली पन्हाळा 

*🙏उत्तर दिल्याबद्दल सर्वांचे मनापासून आभार🙏*


एकात्मिक कीड व्यवस्थापनाच्या नवीनतम अपडेट्ससाठी आमच्याशी नक्की सामील व्हा..👇🏻👇🏻

https://www.facebook.com/groups/522198518657687/?ref=share


टिप्पण्या

टिप्पणी पोस्ट करा

या ब्लॉगवरील लोकप्रिय पोस्ट

हुमणी कीड प्रभावी नियंत्रण । प्रतिबंधात्मक आणि नियंत्रणात्मक उपाय । White Grub Management |

इमेज
  हुमणी एक अतिशय नुकसानकारक आणि नियंत्रणासाठी कठीण अशी एक कीड आहे जी शेतकऱ्याचे ऊस, भुईमूग, बटाटा, सोयाबीन यासारख्या नगदी  तसेच भाजीपाला पिकामध्ये मोठ्या प्रमाणावर नुकसान करते. हुमणी हि खरीप हंगामामध्ये अधिक सक्रिय असल्यामुळे नियंत्रण उपाय करणे खूप कठीण होते. हुमणी किडीमुळे पिकाचे ३० से ८० टक्के पर्यंत नुकसान होऊ शकते.     हुमणी कीड जमिनीमध्ये राहून पिकाच्या मुळाजवळ राहून नुकसान पोहोचवते. हि कीड जमिनीमध्ये असल्यामुळे नियंत्रण उपाय करताना खूप कठीण जाते. त्यामुळे या किडीच्या नियंत्रणासाठी प्रतिबंधात्मक बाबी नियंत्रणात्मक उपाय केल्यास किडीचे नियंत्रण नक्कीच शक्य आहे. तर आज आपण पाहूया कि त्यासाठी प्रतिबंधात्मक आणि नियंत्रणात्मक उपाय कोणते करता येतील.                                                                         हुमणी नियंत्रणासाठी प्रतिबंधात्मक उपाय :- हुमणी किडीचे साधारणपण...
अधिक वाचा

बीजप्रक्रिया । बीजप्रक्रियेचे फायदे । Benefits of Seed Treatment |

इमेज
  खरीप हंगाम चालू व्हायला अगदी थोडासाच अवधी शिल्लक आहे. एकसारखा पडणाऱ्या वळीव पावसाने बऱ्याच दिवसानंतर मागील आठवड्यापासून थोडीशी उसंत दिली आहे. त्यामुळे शेतकरी पेरणीसाठी शेत तयार करायच्या गडबडीत आहेत. खरीप हंगामामधील पिकांमध्ये कीड आणि रोगांचे प्रमाण इतर हंगामापेक्षा अधिक असते. त्यामुळे अगदी सुरुवातीपासून पिकाची काळजी घेणे गरजेचे आहे. पिकाची टोकण किंवा रोपलागण करताना बीजप्रक्रिया हि खूप महत्वाची आहे.  बीजप्रक्रिया म्हणजे बियाणे जमिनीत पेरणीपूर्वी जमिनीतून तसेच बियाण्यातून विविध प्रकारचे रोग पसरू नयेत आणि रोगांचा प्रसार होऊ नये त्याचबरोबर रोपांची वाढ चांगली, एकसारखी होऊन उत्पादन वाढण्यासाठी जैविक आणि रासायनिक अश्या दोन्ही पद्धतीने बीजप्रक्रिया केली जाते.    बीजप्रक्रिया करताना अगोदर रासायनिक औषधांची आणि त्यानंतर जैविक औषधांची प्रक्रिया करावी. बीजप्रक्रिया करताना अगोदर इमिडाक्लोप्रिड (कीटकनाशक) आणि त्यानंतर कार्बेन्डाझिम (बुरशीनाशक) यांची बीजप्रक्रिया करून त्यानंतर जैविक बीजप्रक्रिया करावी. जैविक बीजप्रक्रिया करताना ट्रायकोडर्मा, रायझोबियम, अझाटोबॅक्टर आणि स्फुरद विरघळ...
अधिक वाचा

उन्हाळ्यामधील जमीन नांगरणी । फायदे । Benefits of Summer Ploughing

इमेज
  उन्हाळा हंगाम हा अतिशय महत्वपूर्ण काळ आहे ज्यामध्ये रब्बी पिके काढून पुढे येणाऱ्या खरीप हंगामासाठी जमीन तयार करणे. ज्यामध्ये शेतीमध्ये जमीन तयार करून घेणे पुढे घेतल्या जाणाऱ्या पिकासाठी अतिशय महत्वपूर्ण काम आहे.  जमिनीची खोल नांगरणी करून उन्हामध्ये तापत ठेवले जाते, ज्याचा अनेक नैसर्गिक व शाश्वत फायद्यांसाठी उपयोग होतो. ही प्रक्रिया केवळ तण व किड नियंत्रणापुरती मर्यादित नसून, जमिनीचा पोत आणि संरचना  सुधारण्यास आणि पुढील हंगामाच्या योग्य तयारी करण्यासाठीही महत्त्वाची ठरते.    आज आपण उन्हाळ्यामध्ये केल्या जाणाऱ्या खोल नांगरणीचे फायदे कोणते आहेत ज्यामुळे शेतकऱ्याला पुढे घेतल्या जाणाऱ्या पिकामध्ये फायदा मिळून उत्पन्न वाढेल? *जमिनीची खोल नांगरणी करून जमीन तापत ठेवण्याचे फायदे* *जमीन नांगरणी करताना सकाळच्या वेळी किंवा संध्याकाळच्या वेळेस करावी कारण त्यावेळेस नांगरणी करताना शेतामध्ये पक्षी जमून जमिनीमधून बाहेर पडणारी अळी अवस्था, किडीचे कोष तसेच इतर कीटक खातात त्यामुळे नैसर्गिक कीड नियंत्रण होते.  *रोग व किडींचा नैसर्गिकरित्या नायनाट होतो* उन्हाळ्यामध्ये खोल नांगर...
अधिक वाचा