बीजप्रक्रिया । बीजप्रक्रियेमुळे हरभरा पिकांमधील फायदे । Benefits of Seed Treatment

 

बीजप्रक्रिया ही एक महत्त्वाची प्रक्रिया आहे जी बियाण्याला मातीमधून बुरशीजन्य रोग आणि कीटकांमुळे होणाऱ्या नुकसानापासून संरक्षण करते. खरेतर अनेक शेतकर्‍यांना एकतर बीजप्रक्रिया माहित नाही किंवा ते त्याचा वापर करत नाहीत. भारतात शेतकऱ्यांपर्यंत पोहोचणाऱ्या 70% बियाण्यांवर प्रक्रिया केली जात नाही. किंवा बियाण्यांवर स्वतः बीजप्रक्रिया करणारे फार कमी शेतकरी आहेत. परिणामी देशात घेतली जाणारी बहुतेक पिके बीजप्रक्रिया न करताच केलेल्या बियाण्यांनी घेतली जातात.

      बीजप्रक्रिया केवळ बियाणे आणि मातीजन्य रोगांपासूनच नव्हे तर पिकाच्या लवकर वाढीवर परिणाम करणाऱ्या रस शोषणाऱ्या कीटकांपासूनही संरक्षण करू शकते. शेतकऱ्याने या पद्धतीचा अवलंब केला पाहिजे जेणेकरून पिकाचे नुकसान अगदी सुरुवातीपासूनच कमी होईल. तर आज आपण जाणून घेऊया की हरभरा पेरणीपूर्वी बीजप्रक्रिया कशी केली जाते आणि त्याचे फायदे काय आहेत?

हरभऱ्याची बीजप्रक्रिया:-

   बीजजनित रोगांपासून संरक्षण करण्यासाठी, पेरणीपूर्वी थायरम 2.5 ग्रॅम किंवा 4 ग्रॅम ट्रायकोडर्मा किंवा थायरम 2.5 ग्रॅम + कार्बनडाझिम 2 ग्रॅम प्रति किलो बियाण्याची प्रक्रिया करा. प्रथम बीजप्रक्रिया रासायनिक बुरशीनाशके व कीटकनाशकांनी करावी व नंतर बीजप्रक्रिया सेंद्रिय पद्धतीने करावी. यानंतर रायझोबियम कल्चर एक पॅकेट 200 ग्रॅम कल्चर 10 किलो. बियाणे उपचारासाठी पुरेसे आहे. बादलीत गूळ मिसळलेले थोडे पाणी घेऊन त्यात रायझोबियम कल्चर मिसळा आणि हलक्या हाताने चोळावे. अशाप्रकारे रायझोबियम कल्चर लागलेल्या बिया काही वेळाने सावलीत वाळवाव्यात. चांगले कोरडे झाल्यानंतर बियाणे पेरता येते.

बीजप्रक्रियेसाठी थायरम किंवा ट्रायकोडर्मा यांसारख्या रसायनांचा वापर केल्यास हरभरा पिकातील मर रोग आणि मुळ्या सुकणाऱ्या रोगाचे व्यवस्थापन चांगले होते.

यासोबतच शेतात वाळवीचा प्रादुर्भाव आढळल्यास त्याच्या व्यवस्थापनासाठी 100 मिली प्रति किलो या प्रमाणात क्लोरपायरीफॉस 20 ईसी किंवा फिप्रोनील 5 एस.सी या प्रमाणात बीजप्रक्रिया करून पेरणी करावी.

   यासोबतच बीजप्रक्रियेतून इतरही काही फायदे मिळतात.

* बियांची उगवण चांगली होते.

* बीजप्रक्रिया पिकावरील रोगांचा प्रादुर्भाव रोखते.

* बीजजन्य रोगांवर नियंत्रण मिळते.

* मातीजन्य रोगांवर नियंत्रण मिळते.

* बीजप्रक्रिया बियाणे आणि रोपांचे मातीतील अनेक कीटकांपासून संरक्षण करते.

* बीजप्रक्रिया बियाणे कुजण्यापासून आणि रोपे जळण्यापासून वाचवू शकतात.

* बीजप्रक्रिया केल्याने साठवण केल्यानंतर नुकसान होणाऱ्या किडीपासून संरक्षण मिळते.

* यामध्ये सेंद्रिय बीजप्रक्रिया केल्याने खताची मात्रा तसेच खर्चात बचत होते.

  त्यामुळे इतर सर्व पिकांसह हरभरा पिकाच्या पेरणीच्या वेळी बीजप्रक्रिया केल्यास सुरुवातीच्या दिवसांत होणारे पिकाचे नुकसान टाळता येते.

स्रोत-इंटरनेट

*उत्तर देणारे शेतकरी मित्र:-*

🌱ज्ञानेश कंठाळी, अहमदनगर

🌱प्रशांत बागल सोलापूर

🌱स्वप्नील महाजन, चिखली बुलढाणा

🌱विजय गोफणे, बारामती

🌱बाळकृष्ण आंबीलढोके, कागल कोल्हापूर 

*🙏उत्तर दिल्याबद्दल सर्वांचे मनापासून आभार🙏*

एकात्मिक कीड व्यवस्थापनाच्या नवीनतम अपडेट्ससाठी आमच्याशी नक्की सामील व्हा..👇🏻👇🏻

https://www.facebook.com/groups/522198518657687/?ref=share