आंब्यावरील खोड कीडा/ मँगो स्टेम बोरर | Bactocera rufomaculata ,Cerambycidae:Coleoptera

आंब्यावरील खोड कीडा/ मँगो स्टेम बोरर(Bactocera rufomaculata ,Cerambycidae:Coleoptera) देशभरातील आंब्याच्या बागांमध्ये वाढत्या प्रमाणात धोका बनत आहे. संपूर्ण देशासह आंबा पिकवणाऱ्या सर्व पट्ट्यांमध्ये या किडीचा मोठ्या प्रमाणात प्रसार होतो. फळबागांच्या देखभालीनुसार हा प्रादुर्भाव एक ते आठ टक्क्यांच्या दरम्यान असतो. बाधित झाडे हळूहळू त्यांचा जोम गमावतात, फांद्या सुकतात आणि तीव्र स्वरुपात दिसतात.

यजमान फळपिके:- ही कीड आंबा पिकाव्यतिरिक्त फणस,

पपई,पेरू,डाळिंब,अंजीर,सफरचंद अश्या 50 फळपिकावर प्रादुर्भाव करू शकते.

लक्षणे:-

प्रौढ भुंगा 4-6 सेमी लांब असतो. मुख्य खोडाच्या सालावर अंडी घालतात, सामान्यतः मे ते डिसेंबर दरम्यान प्रौढ सक्रिय असतात.जून-जुलैमध्ये मोठ्या प्रमाणात जुन्या आंब्याच्या खोडांवर अंडी देतात. अंड्यामधून बाहेर पडलेली अळी झाडाची साल खायला सुरू करतात, खोडात बोगदे बनवतात आणि मुख्य खोडामध्ये शिरतात . ज्या भागातून लहान अळी खोडात शिरली आहे तिथुन भुसा बाहेर पडलेला दिसतो. त्यामुळे अळी आतमध्ये शिरली आहे हे ओळखु शकतो. अळीच्या खोड पोखरल्यामुळे मुळांकडून येणारा अन्नद्रव्ये पुरवठा खंडित होतो.त्यामुळे पाने पिवळी पडतात आणि त्यानंतर कोंब आणि फांद्या सुकतात. वेळेवर व्यवस्थापन न केल्यास.शेवटी संपूर्ण झाड मरू शकते.

जीवन चक्र:-

कीटकांचे जीवन चक्र वार्षिक असते आणि दरवर्षी एक पिढी असते. प्रौढ हे कडक, गडद तपकिरी भुंगे 50-55 मिमी (नर) आणि 55-60 मिमी (मादी) लांब असतात. पाठीवर पिवळसर-हिरव्या रंगाचे प्यूबसेन्स (बारीक केस) असतात. प्रौढ भुंगे पावसाळा सुरू झाल्यावर बाहेर येतो. मादीसोबत 1-2 दिवसांच्या मिलनानंतर अंडी घालण्यास सुरवात करते आणि 20-25 दिवसांपर्यंत अंडी देने चालू राहते. अंडी चमकदार पांढर्‍या रंगाची, अंडाकृती आकाराची, 5-7 मिमी लांब असतात. सरासरी, मादी दररोज सरासरी एक अंडे घालते. साधारण7-13 दिवसांत अंडी उबतात. पूर्ण वाढ झालेले अळी 85-95 मिमी लांब, कडक, पिवळसर-हस्तिदंती रंगाची असते. पूर्ण वाढ झालेली अळी कोषावस्थेत जाते. कोष 50-55 मिमी लांब आणि पिवळसर तपकिरी ते गडद तपकिरी रंगाचे असतात. अळीने तयार केलेल्या खोडातील बोगद्यातच कोषावस्था पार होते. कोषावस्था 20-25 दिवसापर्यंत असते. त्यानंतर कोषातून बाहेर पडलेला प्रौढ खोड पोखरून बाहेर पडतो. किडीचे एकूण जीवनचक्र 170-190 दिवस असते आणि प्रौढ भुंग्याचे आयुष्यमान 60-100 दिवस असते. कोषावस्था पूर्ण केल्यानंतर ते 60-100 दिवस जगू शकतात.नोव्हेंबर ते डिसेंबर या कालावधीत लक्षणे जास्त प्रमाणात दिसून येतात.

नियंत्रण उपाय:-

फळबागा स्वच्छ ठेवा आणि शिफारस केलेल्या कृषी तंत्रांचे पालन करा.

लोखंडी तार/हुक वापरून संक्रमित खोडाच्या छिद्रातून यांत्रिक पद्धतीने अळ्या बाहेर काढा.

प्रभावित फांद्या छाटून नष्ट करा आणि कापलेल्या टोकांना 5% कॉपर ऑक्सीक्लोराईड (50 ग्रॅम / लिटर पाण्यात) पेस्ट करा.

छिद्रे स्वच्छ करा आणि 0.5% डायक्लोरव्हॉस 76 EC (5 मिली / लिटर) च्या द्रावणात भिजवलेली कापूस घाला आणि मातीच्या प्लास्टरने छिद्र बंद करा.

पावसाळा सुरू झाल्यावर 0.04% क्लोरपायरीफॉस 20 EC (2 मिली लिटर पाण्यात) च्या खोडाच्या भागावर दोन फवारण्या पंधरवड्याच्या अंतराने करा.

*उत्तर देणाऱ्या शेतकरी मित्रांची नावे:-*

🌱आदित्य मोरे सोलापूर

🌱सुदर्शन जमादार शहादा, नंदुरबार

🌱महादू विषानु काकडे, जालना

🌱ओंकार धरणे, रामेरी

*उत्तर देणाऱ्या शेतकरी मित्रांचे मनपूर्वक आभार*