ऊन/पाऊस हवामान बदल । पिक वाचवण्यासाठी उपाय । Precautions in Climate Change

 

  हवामान बदलाच्या काळात (ऊन आणि पाऊस या दोन्हीत होणारे बदल) पिकाचे कीड आणि रोगांपासून संरक्षण करण्यासाठी एकात्मिक पीक संरक्षण (IPM) पद्धतीचा अवलंब करणे आवश्यक आहे. जेव्हा हवामानात बदल होतो (उदा. कोरड्या उन्हाळ्यानंतर अचानक पाऊस किंवा पावसाळीनंतर दमटपणा), तेव्हा कीड आणि रोगांचा प्रादुर्भाव वाढण्याची शक्यता असते.

हवामान बदलांमध्ये पिकाला वाचवण्यासाठी करता येणारे उपाय:-

१. प्रतिबंधात्मक आणि पारंपारिक उपाय:-

*रोगास प्रतिकारक्षम वाणांची निवड:- तुमच्या भागातील हवामान आणि जास्त नुकसान करणाऱ्या रोग/किडीस सहनशील अशा सुधारित प्रतिकारक्षम वाणांची लागवड करा.

*योग्य लागवड अंतर:- पिकांमध्ये योग्य अंतर ठेवा. यामुळे हवा खेळती राहते आणि पावसानंतर होणारा अतिरिक्त दमटपणा कमी होतो, ज्यामुळे बुरशीजन्य रोगांचा धोका टळतो.

*तण नियंत्रण आणि शेत स्वच्छता:- शेतातील तण त्वरित काढून टाका, कारण तण अनेक किडी आणि रोगांना आश्रय देतात. जुन्या पिकांचे अवशेष शेतातून नष्ट करा.

*पाण्याचे योग्य व्यवस्थापन:- पावसात शेतात पाणी साचणार नाही याची याची काळजी घ्या. पाणी साचल्यास मूळ कुजणे सारखे रोग होतात.

*उन्हात/कोरडेपणात:- पिकाला पुरेसा ओलावा मिळेल याची काळजी घ्या, कारण कोरड्या हवामानात कोळी (माइट्स) आणि थ्रिप्स सारख्या किडींचा प्रादुर्भाव वाढतो.

२. हवामानानुसार निरीक्षण आणि तातडीने करायचे उपाय:-

*पाऊस/अत्यधिक आर्द्रता अधिक असल्यास बुरशीजन्य रोग (उदा. करपा, मूळ कुजणे), जिवाणूजन्य रोग, गोगलगायी यांचा प्रादुर्भाव वाढतो

उपाय:-

*प्रतिबंधात्मक बुरशीनाशक फवारणी करा. पावसात आंतरप्रवाही (Systemic) बुरशीनाशके अधिक प्रभावी ठरतात. पावसाच्या आधी किंवा नंतर लगेच कॉपर-आधारित बुरशीनाशकांचा वापर करा. 

*तीव्र ऊन/कोरडे हवामानअसल्यास रस शोषणारे कीटक जसे कि थ्रिप्स, मावा, तुडतुडे, माइट्स (कोळी) यांचा प्रादुर्भाव वाढतो.  

उपाय:- निम तेल (Neem Oil) किंवा योग्य रासायनिक कीटकनाशक फवारणी करा. पांढऱ्या माशी, थ्रिप्स तुडतुडे सारख्या किडींसाठी पिवळे/निळे चिकट सापळे (Sticky Traps लावा. 

*अचानक झालेला बदलामुळे पिकावर तणाव (Stress) येतो. 

उपाय :- पोटॅशियम आणि सिलिका युक्त खतांची फवारणी करा. यामुळे पिकाची हवामानातील बदलांना तोंड देण्याची सहनशक्ती वाढते. 

३. जैविक आणि यांत्रिक उपाय:-

रासायनिक फवारणी टाळण्यासाठी सुरुवातीच्या टप्प्यात या उपायांचा वापर करा:

*जैविक किड नियंत्रणामध्ये मित्र कीटक (Predators) जसे की लेडीबर्ड बीटल किंवा क्रायसोपा यांचा वापर करा. हे कीटक नुकसान करणाऱ्या किडींना खातात.

*ट्रायकोडर्मा हे जैविक बुरशीनाशक मातीमध्ये टाकल्यास मूळ कुजणे तसेच इतर माती-जनित बुरशीजन्य रोगांवर नियंत्रण ठेवते.

*फेरोमोन सापळे याचा वापर करून पतंग वर्गातील किडींचे प्रमाण मोजा आणि त्यानुसार नियंत्रण उपायांचा अवलंब करावा.

४. संतुलित खतांचा उपयोग:-

*संतुलित पोषण हे कोणत्याही हवामानातील बदलाला तोंड देण्यासाठी पिकाला मजबूत बनवते.

*नत्रयुक्त खताचा संतुलित वापर:- जास्त नायट्रोजनमुळे झाडांची वाढ कोमल होते, ज्यामुळे रस शोषणारे कीटक आणि रोगांचा धोका वाढतो. त्यामुळे नायट्रोजनचा वापर मर्यादित ठेवा.

*कॅल्शियम आणि बोरॉन:- फुलोरा आणि फळधारणेच्या वेळी या सूक्ष्म पोषक तत्वांचा वापर केल्यास झाडांची आणि फळांची रोगप्रतिकारशक्ती वाढते.

     हवामान बदलल्यानंतर लगेच उपाययोजना करण्याऐवजी किडींचा प्रादुर्भाव सुरू होताच (अगदी कमी प्रमाणात असताना) लगेच नियंत्रण उपायांचा वापर केल्यास मोठे नुकसान टळते आणि कमी खर्चामध्ये नियंत्रण होते. 

स्रोत-इंटरनेट 

उत्तर देणाऱ्या शेतकरी मित्रांची नावे:-

मुनीर पटेल, इचलकरंजी कोल्हापूर 

ओंकार शिवाजी जगदंबे, नांदेड

शिवाजी चौगले, राधानगरी कोल्हापूर

अविनाश माधव गिरी, रा.माळसेलू ता.जि. हिंगोली 

शिव कापसे, परभणी 

उत्तर दिल्याबद्दल धन्यवाद

*अधिक माहिती साठी आमच्या वेबसाईटला भेट द्या.👇* 

www.greenrevolutions.in

 *Join Us On Social Media Also👇* 

*You Tube:-*

https://youtube.com/@PheromoneTrap?si=KrfCv82YarfHVwTS

 *Instagram:-*

https://www.instagram.com/greenrevolution87?igsh=c3E5MGQ0aDJ2ZDk1

*Facebook:-* 

https://m.facebook.com/groups/522198518657687/?ref=share&mibextid=8oHioR

*Linkedin:-* 

https://www.linkedin.com/company/greenrevolutions/

#ipm #IPM #gogreen #agriculture #weatherchange #climate #precautions #smartfarming