IPM SCHOOL FARMERS EDUCATION PLATFORM

  पिकाच्या वाढीसाठी खरेतर मुख्य, दुय्यम आणि सूक्ष्म अन्नद्रव्यांची गरज असते यापैकी नत्र, स्फुरद आणि पालाश हि मुख्य अन्नद्रव्यांची गरज पिकाला सुरुवातीच्या अवस्थेत जास्त दिसून येते. पिकाच्या सुरुवातीच्या काळात नत्रयुक्त खताचा उपयोग जास्त प्रमाणात होतो. ज्यामुळे पिकाची वाढ चांगली होऊन जास्त चांगले उत्पन्न पिकापासून मिळेल.    सध्या रासायनिक खतांचे दर मोठ्या प्रमाणात वाढले आहे अश्या परिस्थितीत पिकाला देत असलेली भरखते पिकाला जास्तीत जास्त प्रमाणात उपलब्ध झाली तर खतांवर होणार खर्च कमी होऊन पिकाची वाढ सुद्धा चांगली होईल. आणि यासाठीच जिवाणूंचा वापर केल्यास खूप चांगले परिणाम दिसून येतील. पण पिकाच्या अवस्थेनुसार जिवाणूंचा उपयोग करावा लागतो.   पिकाच्या सुरुवातीच्या अवस्थेमध्ये द्यायचे जिवाणू पिकाच्या सुरुवातीच्या टप्प्यावर पिकाला जास्त गरज नत्राची असते तरीही  स्फुरद आणि पालाश अन्नद्रव्येही तितकीच महत्वाची असतात. वेगवेगळ्या पिकानुसार नत्र उपलब्ध करून देणारे जिवाणू वेगळे असतात आणि पिकानुसार त्यांचा वापर करणे गरजेचे असते.  अझाटोबॅक्टर - हे जिवाणू शेंगवर्गीय पिके वगळत...

  भाजीपाला पिकवणारे बरेच शेतकरी प्रामुख्याने वांगी पिकाची सुद्धा लागवड मोठ्या प्रमाणात करतात. बाजारामध्ये कायस्वरूपी मोठ्या प्रमाणावर मागणी असणारे हे पीक आहे आणि लोकांच्या रोजच्या जेवणात याचा समावेश होत असल्यामुळे याची मागणी बारा महिने पाहायला मिळते.   वांगी पिकवताना शेतकऱ्याला सर्वात मोठी समस्या येते ती म्हणजे पिकामध्ये येणाऱ्या किडीचे नियंत्रण करणे. वांगी पिकामध्ये शेंडा आणि फळ पोखरणारी अळी, पाने खाणारे वीवील, लाल कोळी, पांढरी माशी, हड्डा भुंगा या किडींमुळे नुकसान होते. पण सगळ्यात जास्त नुकसान कारक कीड येते ती म्हणजे शेंडा आणि फळ पोखरणारी अळी. तर आज आपण या किडीचे अगदी सुरुवातीपासून कसे नियंत्रण केले पाहिजे याबद्दल संपूर्ण माहिती घेऊया.  शेंडा आणि फळ पोखरणारी अळी:- या किडीचे शास्त्रीय नाव लुसिनोडेस ऑरबोनालीस असून वांगी पिकामध्ये सर्वांत जास्त नुकसान या किडीमुळे होते.  नुकसान:-  • पीक वाढीच्या सुरवातीच्या अवस्थेपासूनच या किडीचा प्रादुर्भाव दिसून येतो. किडीचा मादी पतंग कोवळ्या शेंड्यावर,फळावर अंडी देतो.  • अंड्यांमधून बाहेर पडलेली अळी सुरवातीस शेंड्यामध...

  मिरचीचे पीक काही भागात अतिशय जास्त प्रमाणात घेतले जाते. त्यामध्ये महाराष्ट्रातील काही जिल्ह्यामध्ये मोठ्या प्रमाणात मिरचीची लागवड केली जाते आणि याचे उत्पन्न मोठ्या प्रमाणात घेतले जाते. यामध्ये सांगली, सोलापूर, जळगाव, नांदेड, धुळे, नंदुरबार या प्रमुख जिल्ह्यात होते.   मिरची पिकाचे चांगले उत्पन्न घेण्यासाठी पिकामध्ये येणाऱ्या किडींचे नियंत्रण चांगल्या पद्धतीने करणे गरजेचे आहे. मिरची पिकामध्ये पाने खाणारी अळी, फळ पोखरणारी अळी, थ्रिप्स, मावा या प्रमुख किडींचा प्रादुर्भाव दिसून येतो. यापैकी थ्रिप्स किडीचा प्रादुर्भाव जास्त प्रमाणात होतो आणि त्यामुळे शेतकऱ्याला मोठ्या प्रमाणात नुकसानाला सामोरे जावे लागते. तर आज आपण थ्रिप्स कसे मिरची पिकाला नुकसान पोहोचवतात आणि त्यांचे प्रभावी नियंत्रण कसे करावे याबद्दल माहिती घेऊया..  *थ्रिप्स- * * थ्रिप्स अतिशय लहान कीड असून मिरची पिकामध्ये ते लहान पिवळसर आणि काळसर रंगाचे दिसून येतात.  * मिरची पिकामध्ये स्किर्टो थ्रिप्स डॉरसॅलिस नावाची प्रजात प्रामुख्याने आढळून येते.  * थ्रिप्स ची पिल्ले आणि प्रौढ दोन्ही अवस्था पिकाला नुकसान प...

  काकडी हे पीक खरीप, रब्बी आणि उन्हाळी या तिन्ही हंगामात घेतले जाणारे पीक आहे. कमी कालावधी आणि कमी मेहनतीमध्ये अधिक उत्पन्न मिळवून देणारे हे पीक योग्य जातींची निवड, खत व्यवस्थापन, पाणी व्यवस्थापन, कीड आणि रोग व्यवस्थापन आणि पीक काढणीची योग्य वेळ याचे व्यवस्थित नियोजन केल्यास चांगले उत्पन्न शेतकरी  शकतात.     काकडीला विशेषकरून उन्हाळ्यात चांगली मागणी असते. काकडी ही सर्वांची आवडती फळभाजी असून तिचा उपयोग कोशिंबीर किंवा कच्ची खाण्यासाठी करतात. उन्हाळ्यात काकडीचे पीक चांगले येण्यासाठी काही गोष्टींची काळजी घेणे गरजेचे आहे.  उन्हाळ्यात काकडीचे पीक घेताना कोणती काळजी घ्यावी.  योग्य जातीची निवड :- उन्हाळ्यात जर काकडीचे उत्पन्न चांगले घ्यायचे असेल तर योग्य जातींची निवड खूप महत्वाची आहे. यामध्ये हिमांगी, पुना खिरा, फुले शुभांगी, जिप्सी, सलोनी, मालिनी सारख्या वाणाची निवड करू शकता.  लागवडीची योग्य वेळ - पिकाची लागवड योग्य वेळीच करणे जरुरीचे आहे कारण योग्य वेळी लागवड केली म्हणजे वेळेत तोडणी चालू होऊन बाजारामध्ये मागणी आहे तोपर्यंत फळे बाजारामध्ये गेल्यास शेतकऱ...

  सध्या आंब्याचा हंगाम सर्वत्र चालू झालेला आहे. कोकणामध्ये आंबा सर्वात अधिक प्रमाणावर पिकवला जातो. हवामानानुसार वेगवेगळ्या गोष्टींमुळे आंबा पिकाचे अधिक नुकसान होऊ शकते, त्यामध्ये अन्नद्रव्य व्यवस्थापन, कीड आणि रोग व्यवस्थापन, पाणी व्यवस्थापन या सर्व घटकांचे नियोजन व्यवस्थित झाले नाही तर मोठ्या नुकसानाला शेतकऱ्याला सामोरे जावे लागते.    आंबा पिकांमधील सर्वात महत्वाची आणि नुकसानकारक कीड म्हणजे फळमाशी. संपूर्ण भारतामध्ये फळमाशीच्या वेगवेगळ्या प्रजाती दिसून येतात. फळमाशी हि संपूर्ण वर्षभर सक्रिय असते पण फळ लागण्याच्या अवस्थेमध्ये अधिक सक्रिय दिसून येते. आपल्याकडे बॅक्ट्रोसेरा डॉर्सेलीस जातीची फळमाशी आंबा पिकावर आढळतात. *फळमाशीची ओळख* आंबा पिकातील फळमाशी पिवळसर सोनेरी रंगाची असते. सामान्यतः काढणीस तयार झालेल्या फळांमध्ये मादी फळमाशी अंड नलिकेच्या साह्याने फळाच्या सालीखाली पुंजक्यात अंडी घालते. एक मादी फळमाशी सुमारे १००-३०० अंडी एका पुंजक्यात घालते. अळी फिक्कट पांढऱ्या रंगाची व डोक्याकडे निमुळती असते. अळी गरावर उपजीविका करते, त्यामुळे फळे कुजतात आणि खाली गळून पडतात. परिणामी अशी...

सूत्रकृमीची प्रादुर्भाव लक्षणे कशी असतात? नियंत्रण कसे करावे? सूत्रकृमी(निमेटोड्स) हा पिकांचे नुकसान करणारा अतिसूक्ष्म धाग्यासारखा लांबट जीव असून त्याची सरासरी लांबी ०२ ते ०.५ मि.मी. असते. तो डोळ्यांनी दिसत नाही. त्याला जगण्यासाठी प्रामुख्याने ओलावा व पिकांची जरुरी असते. जमिनीतील मातीच्या कणांच्या पोकळीत त्याचे वास्तव्य असते. तो जमिनीत अगर झाडांची मुळे जमिनीलगत खोडाच्या अंतर्गत भागात राहून नुकसान करतो. महाराष्ट्रात निरनिराळ्या पिकांवर सुमारे ७५ प्रकारच्या सुत्रकृमींचा प्रादुर्भाव होत असल्याचे आढळून आले आहे. त्यापैकी पिकांच्या मुळांवर गाठी करणारी(रूट नॉट),सिस्ट निमेटोड्स,रूट लेशन निमेटोड्स,रॅडोफोलस व डँगर या सूत्रकृमींच्या महत्त्वाच्या प्रजाती आहेत. *रोग लक्षणे:-* •सुत्रकृमीचा प्रादुर्भाव पिकास मुळाद्वारे होतो. •मुळांच्या तंतूमध्ये तोंड खुपसून त्यामधील अन्नद्रव्ये घ्यायला चालू करतात.त्यामुळे मुळावर गाठी तयार व्हायला चालू होतात. •पिकाची वाढ कमी होते वाढ खुंटते, अन्नद्रव्यांची कमतरता दिसु लागते. •अन्नद्रव्ये पूर्णपणे लागू होत नाहीत.पिक पोषणास अन्नद्रव्ये व पाणी मिळत नाही. •फुले ...