पोस्ट्स

पाणी साचण्यामुळे पिकांवर होणारे परिणाम । Effects of waterlogging

इमेज
  बऱ्याच वेळेला पावसाळ्यामध्ये तर पिकामध्ये पाणी साचू शकते पण इतर हंगामामध्ये पाणी देण्याच्या पद्धतीमुळेही पाणी पिकामध्ये साचून राहू शकते.  शेतात पाणी साचून राहिल्यास पिकांवर अत्यंत हानिकारक आणि गंभीर परिणाम होतात. हे परिणाम रोपांच्या वाढीच्या प्रत्येक टप्प्यावर परिणाम करून उत्पादनात मोठी घट आणतात. पाणी साचण्यामुळे पिकांवर होणारे परिणाम:- 1. रोपांचा मृत्यू आणि मुळांना होणारे नुकसान:- * पाणी साचल्यामुळे मातीमधील हवेची जागा पाणी घेते. यामुळे मुळांना आवश्यक असलेला ऑक्सिजन उपलब्ध होत नाही. त्यामुळे त्यांची कार्यक्षमता थांबते आणि रोप मरते. * मुळांची वाढ खुंटणे: मुळे कमकुवत झाल्यामुळे त्यांची वाढ थांबते. परिणामी रोप जमिनीतून पाणी आणि अन्नद्रव्ये शोषून घेऊ शकत नाही. 2. वाढ खुंटणे आणि उत्पादनात घट:- * रोपांचे मुळांचे कार्य थांबल्यामुळे, रोपांना उर्जा आणि पोषक तत्वे मिळत नाहीत. यामुळे रोपांची शारीरिक वाढ खुंटते, ती पिवळी पडतात आणि त्यांची पाने गळून पडतात. * रोगाचा प्रादुर्भाव वाढणे: जास्त आर्द्रता आणि कमी ऑक्सिजनमुळे बुरशीजन्य रोगांचा प्रादुर्भाव वाढतो, जसे की 'रोप मर रोग' आणि मूळकूज. ...

मिरचीमधील थ्रिप्स कीड । नियंत्रणासाठी सोपे उपाय । Thrips Management in Chilli

इमेज
  साधारणपणे मिरची पिकाचे नुकसान हे थ्रिप्स किडीमुळे होते. प्रतिबंधात्मक उपाय आणि नियंत्रणात्मक उपायांचा उपयोग प्रभावी ठरतो.   मिरची पिकामधील थ्रिप्स (फुलकिडे) नियंत्रणासाठी एकात्मिक कीड व्यवस्थापन (IPM) पद्धतीचा वापर करणे सर्वात प्रभावी आहे. यामध्ये प्रतिबंधात्मक, यांत्रिक, जैविक आणि रासायनिक उपायांचा समावेश होतो. मिरचीमधील थ्रिप्स नियंत्रण:-  प्रतिबंधात्मक उपाय:- * लागवडीसाठी कीडमुक्त आणि निरोगी रोपांची निवड करावी. * पिकांची फेरपालट: एकाच क्षेत्रात पुन्हा पुन्हा मिरचीची लागवड न करता, पिकांची फेरपालटणी करावी. * बीजप्रक्रिया: रोपे तयार करण्यापूर्वी, इमिडाक्लोप्रिड सारख्या शिफारसीत कीटकनाशकाची बीजप्रक्रिया करावी. * मल्चिंगचा वापर: लागवडीवेळी प्लास्टिक मल्च (आच्छादन) वापरल्यास फुलकिडींच्या संख्येत घट दिसून येते. मिश्र पिकाचा वापर: मिरचीबरोबर मका, ज्वारी किंवा चवळी यांचे मिश्र पीक (Inter cropping) घेतल्यास थ्रिप्सचा शेतात प्रवेश कमी होतो. * सुरुवातीलाच रोगग्रस्त झाडे मुळासकट उपटून नष्ट करावीत आणि जाळून टाकावीत. * नीमपेंडचा वापर: प्रति हेक्टर ५०० किलो नीमपेंड (Neem Cake) जमिनी...

ऊन/पाऊस हवामान बदल । पिक वाचवण्यासाठी उपाय । Precautions in Climate Change

इमेज
    हवामान बदलाच्या काळात (ऊन आणि पाऊस या दोन्हीत होणारे बदल) पिकाचे कीड आणि रोगांपासून संरक्षण करण्यासाठी एकात्मिक पीक संरक्षण (IPM) पद्धतीचा अवलंब करणे आवश्यक आहे. जेव्हा हवामानात बदल होतो (उदा. कोरड्या उन्हाळ्यानंतर अचानक पाऊस किंवा पावसाळीनंतर दमटपणा), तेव्हा कीड आणि रोगांचा प्रादुर्भाव वाढण्याची शक्यता असते. हवामान बदलांमध्ये पिकाला वाचवण्यासाठी करता येणारे उपाय:- १. प्रतिबंधात्मक आणि पारंपारिक उपाय:- *रोगास प्रतिकारक्षम वाणांची निवड:-  तुमच्या भागातील हवामान आणि जास्त नुकसान करणाऱ्या रोग/किडीस सहनशील अशा सुधारित प्रतिकारक्षम वाणांची लागवड करा. *योग्य लागवड अंतर:-  पिकांमध्ये योग्य अंतर ठेवा. यामुळे हवा खेळती राहते आणि पावसानंतर होणारा अतिरिक्त दमटपणा कमी होतो, ज्यामुळे बुरशीजन्य रोगांचा धोका टळतो. *तण नियंत्रण आणि शेत स्वच्छता:- शेतातील तण त्वरित काढून टाका, कारण तण अनेक किडी आणि रोगांना आश्रय देतात. जुन्या पिकांचे अवशेष शेतातून नष्ट करा. *पाण्याचे योग्य व्यवस्थापन:-  पावसात शेतात पाणी साचणार नाही याची याची काळजी घ्या. पाणी साचल्यास मूळ कुजणे सारखे रोग हो...

फुलकोबी/फ्लॉवर्समधील नुकसान करणाऱ्या किडी । Pest of Cauliflowers

इमेज
  भाजीपाला उत्पादक शेतकरी हंगामानुसार वेगवेगळी पिके घेतात ज्यामुळे शेतकऱ्याला बाजारामध्ये भावही चांगला मिळतो. बरेच शेतकरी फुलकोबी/फ्लॉवर्स हे भाजीपाला पीकही घेतात ज्यामुळे त्यांना चांगला नफाही मिळतो. पण कोणताही भाजीपाला पिकवताना पिकामध्ये कोणत्या किडींचा प्रादुर्भाव होतो हे समजणे हि खूप महत्वाचे आहे. कारण शेतकऱ्याला हे माहिती असल्यास प्रतिबंधात्मक उपायांचा वापर करून तसेच योग्य वेळी उपायांचा वापर करून पिकामध्ये नुकसान होण्यापासून वाचले जाऊ शकते.   आज आपण फुलकोबी/फ्लॉवर्स पिकामध्ये कोणत्या किडीमुळे नुकसान होते हे जाणून घेणार आहोत.  फुलकोबी/फ्लॉवर्स पिकामध्ये नुकसान करणाऱ्या किडी:- फ्लॉवर पिकाचे नुकसान करणाऱ्या अनेक किडी आहेत. ज्यामुळे पिकाच्या वाढीवर आणि उत्पादनावर परिणाम होतो. मावा:-  ही एक लहान, मऊ शरीराची कीड आहे, जी पानांच्या खालच्या बाजूला आणि खोडांवर आढळते. मावा पानांमधील रस शोषून घेतात, ज्यामुळे पाने पिवळी पडतात आणि त्यांची वाढ खुंटते. तसेच, ही कीड 'हनीड्यू' नावाचा चिकट पदार्थ तयार करते, ज्यामुळे बुरशीजन्य रोग वाढतात. फुलकोबी लूपर:-: या किडीला कोबीवरील...

सर्वोत्तम कीटकनाशके वापरूनही कीड नियंत्रण न होण्याची कारणे आणि उपाय । Reason for Not Getting result Using Best Pesticides

इमेज
  शेतकरी सध्या किडीच्या नियंत्रणासाठी सर्रास रासायनिक कीटकनाशकांचा वापर करताना दिसून येतात. खरे तर असे म्हणावे लागेल कि शेतकरी फक्त रासायनिक कीटकनाशकांचाच वापर कीड नियंत्रणासाठी करत आहेत. पिकामध्ये येणाऱ्या किडींच्या नियंत्रणासाठी बरेच वेगवेगळे पद्धतीचा वापर केला तर कीड नियंत्रण तर चांगल्या पद्धतीने होईल आणि खर्चही कमी होईल.    पण बऱ्याच वेळेला मार्केटमध्ये मिळणारे सर्वात चांगले कीटकनाशक वापरूनही कीड नियंत्रण होताना दिसत नाही तर आज आपण असे होण्यापाठीमागे कोणती कारणे असू शकतात याबद्दल माहिती घेऊया.  चांगली कीटकनाशके वापरूनही कीड नियंत्रण न होण्यामागे अनेक कारणे आणि उपाय   १. चुकीच्या कीटकनाशकाची निवड प्रत्येक कीटकनाशक विशिष्ट प्रकारच्या किडीसाठी बनवलेले असते. जर तुम्ही अळीवर्गीय किडींसाठी तयार केलेले कीटकनाशक रसशोषक किडींवर जसे तुडतुड्यांच्या नियंत्रणासाठी वापरले तर ते प्रभावपणे काम करणार नाही. उपाय:- किडीचा प्रकार ओळखून (उदा. रस शोषणाऱ्या किडी, पाने खाणाऱ्या अळ्या) त्यानुसार योग्य कीटकनाशकाचा वापर करावा. २. चुकीचे प्रमाण  कीटकनाशकाचा वापर करताना शिफारशीत म...

भाजीपाला पिकातील रोग व्यवस्थापन । मर रोग कारण आणि नियंत्रण । Vegetables wilt disease

इमेज
  खरीप हंगामामध्ये एकसारखा पाऊस, ढगाळ हवामान आणि उच्च आर्द्रता यामुळे किडीचा आणि रोगांचा प्रादुर्भाव अगदी जलद होतो. रोगांचा विचार करता या वातावरणामध्ये मर रोगाचा प्रादुर्भाव जास्त पाहायला मिळतो. वेळीच नियंत्रण उपाय केले नाही तर संपूर्ण पीक हातचे जायला उशीर लागत नाही. त्यामुळे आज आपण या मर रोगाची कारणे आणि नियंत्रणासाठी काय काय उपाययोजना करू शकतो याबद्दल संपूर्ण माहिती घेऊया.      भाजीपाला पिकांना लागणाऱ्या मर रोगावर नियंत्रण मिळवण्यासाठी अनेक उपाय आहेत, कारण हा रोग बुरशी, जिवाणू किंवा सूत्रकृमींमुळे होतो. रोगाचा प्रकार आणि त्याची कारणे ओळखणे महत्त्वाचे आहे. मर रोगाचे मुख्य प्रकार आणि त्यांची कारणे: बुरशीमुळे होणारा मर (Damping-off): मुख्य कारक बुरशी: पायथियम, फायटोफ्थोरा, रायझोक्टोनिया आणि फ्युजेरियम यांसारख्या बुरशी. लक्षणे : रोपटे जमिनीतून उगवण्याआधी किंवा उगवल्यानंतर लगेचच देठ आणि मुळांच्या ठिकाणी मऊ होऊन कुजतात आणि कोसळतात. जिवाणूमुळे होणारा मर (Bacterial Wilt): मुख्य कारण : राल्स्टोनिया सोलानासीरम नावाचे जिवाणू. लक्षणे : रोप अचानक कोमेजून जाते, पाने पिवळी पडत ना...

भात पिकामध्ये नुकसान करणाऱ्या महत्वाच्या किडी । Pest Damage in Paddy

इमेज
                     भात हे महाराष्ट्रामध्ये पूर्व विदर्भात तसेच कोकणात प्रामुख्याने घेतले जाणारे पिक आहे. खरिपामध्ये भात पिकाचे क्षेत्र मोठ्या प्रमाणात दिसून येते.काही भागात पेरणी केली जाते, तर काही भागामध्ये रोप लावणी द्वारे भात पिक लावले जाते.    भाताचे कमी उत्पादन मिळण्याचे प्रमुख कारण म्हणजे किडीचा प्रादुर्भाव आहे. रोपांच्या अवस्थेपासून ते पिक काढणीपर्यंत वेगवेगळ्या किडींचा प्रादुर्भाव आपल्याला भात पिकामध्ये दिसून येतो. कीड नियंत्रणासाठी पिकामध्ये कोणकोणत्या किडी येतात हे माहिती असल्यास आपल्याला चांगल्या पद्धतीने नियंत्रण करण्यासाठी मदत होईल आणि आपला उत्पादन खर्चही कमी होईल.   भात पिकामध्ये येणाऱ्या किडी:- लष्करी अळी:- अळया लष्करा प्रमाणे हल्ला करतात. रोपांची पाने कुरतडल्यामुळे पिकाची पाने नाहीसी होतात. तसेच पीक लोंबी अवस्थेत असताना या किडीचा प्रादुर्भाव झाल्यास धानाच्या लोंब्या कुरडल्यामुळे शेतात लोंब्याचा सडा पडलेला आढळतो. अळया रात्री कार्यक्षम असून दिवसा धानावर, बेचक्यात व बांधावरील गवतात लपून बसतात. गादम...