मक्का पिकामध्ये येणाऱ्या प्रमुख किडी | Major pests of maize crop

 


*मक्का पिकामध्ये येणाऱ्या प्रमुख किडी*
  • ठिपक्यांचा खोड कीडा/स्पॉटेड स्टेम बोअर (चिलो पार्टेलस)
  • गुलाबी खोड कीडा (सेसमिया इन्फेरेन्स)
  • अमेरिकन लष्करी अळी (स्पोडोप्टेरा फ्रुगीपर्डा)
 *1.ठिपक्यांचा खोड कीडा/स्पॉटेड स्टेम बोअर (चिलो पार्टेलस)* ठिपक्यांचा खोड कीडा (चिलो पार्टेलस) ही मक्का पिकामध्ये खरीप हंगामातील सर्वात महत्त्वाची कीड आहे, ज्यामुळे भारतातील विविध कृषी-हवामान विभागातमध्ये 26-80% इतके नुकसान होऊ शकते. मादी पतंगाने दिलेली अंडी सपाट, अंडाकृती, पिवळ्या रंगाची असतात आणि एकत्र समूहात घातली आहेत. अळी पिवळसर तपकिरी रंगाची असते. अळीचे डोके साधारण तांबड्या रंगाचे असते तसेच पाठीवर ठिपक्यांच्या चार रेषा असतात . अळी अवस्था सुमारे 14-28 दिवसात पूर्ण होते. प्रौढ मादी पतंग पांढरट असतात, नर पतंग मादी पतंगा पेक्षा आकाराने लहान असतात. जीवनचक्र सुमारे 5-6 आठवड्यांत पूर्ण होते. *2.गुलाबी खोड कीडा (सेसमिया इन्फेरेन्स)* गुलाबी खोड कीडा हा रब्बी हंगामात (हिवाळ्यात) मक्यावर येणारी कीड,ज्यामुळे उत्पादनात 25 -75% नुकसान होऊ शकते. या किडीची अंडी मलईदार पांढरी असतात, पानांच्या खालच्या भागामध्ये 2-4 ओळींमध्ये घातली जातात. या किडीच्या अळीचा रंग हलका गुलाबी ते जांभळा असू शकतो. अळी अवस्था 22 ते 36 दिवसात पूर्ण होते. पतंग-अंडी-अळी-कोशिका आणि पुन्हा पतंग अशा प्रकारे जीवनचक्र पूर्ण होते. संपूर्ण जीवनचक्र ४०-५३ दिवसांत पूर्ण होते. *3.अमेरिकन लष्करी अळी (स्पोडोप्टेरा फ्रुगीपर्डा)* अमेरिकन लष्करी अळी (FAW) ही एक आक्रमक कीड आहे जी पिकाच्या सर्व टप्प्यांवर मक्याचे गंभीर नुकसान करू शकते. भारतात या किडीची पहिली नोंद मे २०१८ मध्ये झाली होती. मादी पतंग आपली अंडी पानाच्या वरच्या बाजूला किंवा खालच्या बाजूला घालतात आणि ते झाकून ठेवतात. प्रत्येक पुंजक्यामध्ये 50-150 अंडी असतात. अशा प्रकारे ते 3-4 वेळा अंडी घालतात. अंड्यातून अळी ४-५ दिवसांत बाहेर पडते. अळी हिरवी-तपकिरी रंगाची असते. अळीच्या लाल-तपकिरी डोक्याच्या वर, डोळ्यांच्या मधोमध, उलटा इंग्रजी "Y" चा आकार असतो. अळी अवस्था १५-१८ दिवसांत पूर्ण होते. कोष लालसर तपकिरी रंगाचा असतो. 7-9 दिवसांनंतर, प्रौढ पतंग कोषातून बाहेर पडतात. मादी पतंग पांढरा ते तपकिरी रंगाचा असतो आणि नर पतंग मादीपेक्षा लहान आणि पूर्ण तपकिरी रंगाचा असतो. संपुर्ण जीवन चक्र सुमारे 30-35 दिवसात पूर्ण होते, पर्यावरणीय परिस्थितीनुसार थोडाफार बदल होऊ शकतो. प्रौढ पतंग 4-7 दिवस जगतात. प्रौढ पतंग 500 किमी पर्यंत उडू शकतो. ते दूर वर उडू शकतात.


टिप्पण्या

टिप्पणी पोस्ट करा

या ब्लॉगवरील लोकप्रिय पोस्ट

हुमणी कीड प्रभावी नियंत्रण । प्रतिबंधात्मक आणि नियंत्रणात्मक उपाय । White Grub Management |

इमेज
  हुमणी एक अतिशय नुकसानकारक आणि नियंत्रणासाठी कठीण अशी एक कीड आहे जी शेतकऱ्याचे ऊस, भुईमूग, बटाटा, सोयाबीन यासारख्या नगदी  तसेच भाजीपाला पिकामध्ये मोठ्या प्रमाणावर नुकसान करते. हुमणी हि खरीप हंगामामध्ये अधिक सक्रिय असल्यामुळे नियंत्रण उपाय करणे खूप कठीण होते. हुमणी किडीमुळे पिकाचे ३० से ८० टक्के पर्यंत नुकसान होऊ शकते.     हुमणी कीड जमिनीमध्ये राहून पिकाच्या मुळाजवळ राहून नुकसान पोहोचवते. हि कीड जमिनीमध्ये असल्यामुळे नियंत्रण उपाय करताना खूप कठीण जाते. त्यामुळे या किडीच्या नियंत्रणासाठी प्रतिबंधात्मक बाबी नियंत्रणात्मक उपाय केल्यास किडीचे नियंत्रण नक्कीच शक्य आहे. तर आज आपण पाहूया कि त्यासाठी प्रतिबंधात्मक आणि नियंत्रणात्मक उपाय कोणते करता येतील.                                                                         हुमणी नियंत्रणासाठी प्रतिबंधात्मक उपाय :- हुमणी किडीचे साधारणपण...
अधिक वाचा

बीजप्रक्रिया । बीजप्रक्रियेचे फायदे । Benefits of Seed Treatment |

इमेज
  खरीप हंगाम चालू व्हायला अगदी थोडासाच अवधी शिल्लक आहे. एकसारखा पडणाऱ्या वळीव पावसाने बऱ्याच दिवसानंतर मागील आठवड्यापासून थोडीशी उसंत दिली आहे. त्यामुळे शेतकरी पेरणीसाठी शेत तयार करायच्या गडबडीत आहेत. खरीप हंगामामधील पिकांमध्ये कीड आणि रोगांचे प्रमाण इतर हंगामापेक्षा अधिक असते. त्यामुळे अगदी सुरुवातीपासून पिकाची काळजी घेणे गरजेचे आहे. पिकाची टोकण किंवा रोपलागण करताना बीजप्रक्रिया हि खूप महत्वाची आहे.  बीजप्रक्रिया म्हणजे बियाणे जमिनीत पेरणीपूर्वी जमिनीतून तसेच बियाण्यातून विविध प्रकारचे रोग पसरू नयेत आणि रोगांचा प्रसार होऊ नये त्याचबरोबर रोपांची वाढ चांगली, एकसारखी होऊन उत्पादन वाढण्यासाठी जैविक आणि रासायनिक अश्या दोन्ही पद्धतीने बीजप्रक्रिया केली जाते.    बीजप्रक्रिया करताना अगोदर रासायनिक औषधांची आणि त्यानंतर जैविक औषधांची प्रक्रिया करावी. बीजप्रक्रिया करताना अगोदर इमिडाक्लोप्रिड (कीटकनाशक) आणि त्यानंतर कार्बेन्डाझिम (बुरशीनाशक) यांची बीजप्रक्रिया करून त्यानंतर जैविक बीजप्रक्रिया करावी. जैविक बीजप्रक्रिया करताना ट्रायकोडर्मा, रायझोबियम, अझाटोबॅक्टर आणि स्फुरद विरघळ...
अधिक वाचा

उन्हाळ्यामधील जमीन नांगरणी । फायदे । Benefits of Summer Ploughing

इमेज
  उन्हाळा हंगाम हा अतिशय महत्वपूर्ण काळ आहे ज्यामध्ये रब्बी पिके काढून पुढे येणाऱ्या खरीप हंगामासाठी जमीन तयार करणे. ज्यामध्ये शेतीमध्ये जमीन तयार करून घेणे पुढे घेतल्या जाणाऱ्या पिकासाठी अतिशय महत्वपूर्ण काम आहे.  जमिनीची खोल नांगरणी करून उन्हामध्ये तापत ठेवले जाते, ज्याचा अनेक नैसर्गिक व शाश्वत फायद्यांसाठी उपयोग होतो. ही प्रक्रिया केवळ तण व किड नियंत्रणापुरती मर्यादित नसून, जमिनीचा पोत आणि संरचना  सुधारण्यास आणि पुढील हंगामाच्या योग्य तयारी करण्यासाठीही महत्त्वाची ठरते.    आज आपण उन्हाळ्यामध्ये केल्या जाणाऱ्या खोल नांगरणीचे फायदे कोणते आहेत ज्यामुळे शेतकऱ्याला पुढे घेतल्या जाणाऱ्या पिकामध्ये फायदा मिळून उत्पन्न वाढेल? *जमिनीची खोल नांगरणी करून जमीन तापत ठेवण्याचे फायदे* *जमीन नांगरणी करताना सकाळच्या वेळी किंवा संध्याकाळच्या वेळेस करावी कारण त्यावेळेस नांगरणी करताना शेतामध्ये पक्षी जमून जमिनीमधून बाहेर पडणारी अळी अवस्था, किडीचे कोष तसेच इतर कीटक खातात त्यामुळे नैसर्गिक कीड नियंत्रण होते.  *रोग व किडींचा नैसर्गिकरित्या नायनाट होतो* उन्हाळ्यामध्ये खोल नांगर...
अधिक वाचा